Page 16 - apr53

เป็นธรรมดาที่คนเราเมื่อพบหน้ากั น ก็จะมีการ
ทักทายกั น การทักทายอาจจะใช้ภาษาพูดหรือภาษากาย
ที่เรียกว่า อวัจนภาษา อย่างเช่นเวลานั่ งรถไฟแล่นเข้ าไป
ในชนบท ชาวบ้านและเด็ ก ๆ ชอบโบกมือให้คนที่นั่งบน
รถไฟทั้งที่ ไม่รู้จักกัน แต่เป็ นการทักทายด้วยไมตรีจิต
การโบกมือยังใช้ สำ�หรั บทักทายคนรู้ จักกั นที่ อยู่ในระยะ
ห่างกั นจนถ้าพูดทักทายก็ ต้องตะโกน หรืออยู่ในสถานที่
ซึ่งไม่อาจทักทายกั นด้วยคำ�พู ดได้ นอกจากโบกมือแล้ ว
ผู้คนยังอาจจะใช้อวัจนภาษาแบบอื่นเพื่อทักทายกัน เช่น
ยกมือไหว้ ผงกศี รษะ ใช้ภาษามือที่แปลว่ า “รัก” หรือ
แปลว่า “เรียบร้อยดี” อวัจนภาษาในการทักทายที่ใช้ กัน
มากในประเทศทางตะวันตกคือการจูบ โดยใช้แก้มแนบ
แก้ม หรือจูบริมฝีปากในเวลารวดเร็ว บางชนเผ่าอาจมีวิธี
ทักทายเฉพาะ เช่น กล่าวกันว่าชาวเอสกีโมจะทักทายโดย
ใช้จมูกถูกัน แต่ในขณะนั้นก็จะเผยอริ มฝีปากเพื่ อสูดกลิ่น
ของกันและกันด้วย ก่อนที่ จะแนบแก้มกันอย่างรวดเร็ ว
อีกทีหนึ่ง การทักทายไม่ได้มีแต่ ในกลุ่มมนุษย์ เท่านั้น ถ้า
สังเกตพฤติ กรรมของสัตว์ เลี้ยงใกล้ตัวอย่างสุ นัขและ
แมว เราจะเห็นว่ามันจะทักทายกั นด้วยการดมกลิ่นตาม
ตัวของกันและกัน หากแน่ใจว่าเป็นพวกเดียวกันก็จะเลีย
ให้กั น แต่หากแน่ ใจว่าแปลกหน้า ก็จะส่งเสียงขู่ จนอาจ
ถึงต่อสู้กั นได้
ส่วนการทั กทายด้วยภาษา จะพบว่ าทุกภาษามี
คำ�ทักทายทั้ งสิ้น คนไทยแต่เดิ มทักทายกันด้ วยคำ�ถาม
ว่า “ไปไหนมา” “กิ นข้าวหรือยัง” “เป็นยังไง สบายดี
หรือ” สะท้อนให้เห็นจิ ตใจที่แสดงความห่วงใยในเรื่อง
การกินการอยู่ และสุขภาพร่างกาย ถ้ าย้อนกลับไปถึ ง
วัฒนธรรมของชาวไท ซึ่งปัจจุบันอยู่นอกแผ่ นดินไทย ก็
พบว่ามีคำ�ทักทายแบบคนไทยโบราณ เช่น ไทยูนนานจะ
ทักทายและอำ�ลากั นด้วยคำ�ว่ า “อยู่ดี กิ นหวาน” ซึ่งเป็น
คำ�แสดงปฏิ สันถารและอำ�นวยอวยพรในเรื่องการกินดี
มี สุขไปในตั ว ส่วนคนลาวซึ่งเป็นเพื่อนบ้านเรือนเคี ยงที่
ใกล้ ชิดที่สุ ดของไทย ใช้คำ�ทักทายว่ า “สะบายดี” ซึ่งเป็น
คำ�ทักทายใสซื่อน่ารักแบบที่คนไทยใช้ ปัจจุบัน คำ�ทักทาย
ว่า “ไปไหนมา” “กินข้าวหรือยัง” “สบายดีหรือ” ก็ยังเป็น
คำ�ที่คนไทยใช้กั นอยู่ทั้งในเมื องและชนบท
ส่ วนคำ �ทักทายที่เป็นทางการ คื อคำ�ว่า สวัสดี
คำ�ทักทายนี้มี อายุ ๖๗ ปีแล้ว ผู้ริเริ่มใช้คำ�ว่า สวั สดี เป็น
คำ�ทักทาย คือ พระยาอุปกิตศิลปสาร (นิ่ม กาญจนชีวะ)
ท่านนำ�คำ�นี้มาใช้กับนิสิ ตคณะอักษรศาสตร์ จุ ฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัยที่ท่านเป็นอาจารย์สอนอยู่ ต่อมารัฐบาลสมัย
จอมพล ป. พิ บูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี เห็นชอบ
ให้นำ�คำ�ว่ า สวัสดี มาใช้เป็นคำ�ทักทายอย่างเป็นทางการ
เมื่ อ พ.ศ. ๒๔๘๖ พระยาอุปกิตศิลปสารนำ�คำ�ว่า สวั สดี
มาจากคำ�ภาษาสันสกฤตว่า “สวัสดิ์” หรือภาษาบาลีว่า
“โสตถิ” มีความหมายว่า ความดี ความงาม ความเจริญ
รุ่ งเรือง ดังนั้น คำ�ว่ า สวัสดี จึงเป็นคำ�ทักทายที่อำ �นวย
อวยพรผู้ ที่เราพบปะไปพร้อมกันด้ วย ทำ�ให้เกิดสิริมงคล
ทั้งสองฝ่าย
น่าสังเกตว่าคำ�ทักทายของบางภาษามีความหมาย
ลึ กซึ้งซ่อนอยู่ อย่ างคำ�ทักทายของผู้นับถือศาสนาอิสลาม
ว่า อั ส-ซาลาม อลัยกุม หรือกล่าวสั้น ๆ ว่า ซาลาม มี
ความหมายถึง สันติ กล่าวกันว่าคำ�นี้มีรากศั พท์มาจาก
คำ�ภาษาฮิบรูว่า ชาลอม ซึ่งมีความหมายว่า สันติ เช่น
เดี ยวกัน เมื่อครั้งผู้เขียนไปฝึ กอบรมที่ประเทศอิสราเอล
คำ�ว่ า ชาลอม เป็นภาษาฮิบรูคำ�แรกที่รู้จัก เพราะต้อง
เอ่ ยคำ�นี้เพื่ อทักทายกั นทุกวัน ความหมายว่าสันติ เป็น
ความหมายระดับแรก ส่ วนความหมายระดับลึ กลงไป
คำ�ว่า ชาลอม หรือ คำ�ว่า ซาลาม ยังมีความหมายถึงความ
สงบ ความสมบู รณ์ ความมั่งคั่ง การได้รับความคุ้มครอง
จากพระเป็ นเจ้า และการยืนยันว่ าผู้ที่กล่าวคำ �ทักทายนี้
กั บท่านจะไม่ มีวันทำ �ร้ายท่ านไม่ว่าด้วยอาวุธหรื อคำ�พูด
วัฒนธรรมภาษา
ศ. ดร. รื่นฤทั ย สัจจพันธุ์...เรื่อง
๑๔