Page 43 - sep53

๔๑
คนกำ�ลังนั่งสวดมนต์ ชักประคำ�อยู่ เสียงที่ได้ ยินจากหนัง
เรื่ องนั้ นเป็ นเสี ยงรั วปื นสลับไปกั บเสี ยงสวดมนต์ ซึ่ ง
ผู้ เขียนนั่งดูหนังได้ ยินได้ฟั งแล้วก็ มีแต่ความสงสั ย มิได้
เกิ ดอารมณ์หรือความรู้ สึ กใด ๆ นอกเหนือไปจากนั้ น
ครั้นถามคนดูหนังซึ่งมี จิตใจลึกซึ้งกว่ าอีกหลายคนถึ งฉากนี้
ต่างคนต่ างก็ตอบไปต่ าง ๆ กัน จะเอาเป็ นที่ยุติแน่นอนไม่ได้
บางคนก็บอกว่าเสียงนั้นแสดงถึงความร้ายแรงของโจร และ
ความสงบสุข ซึ่งจะต้องตามมาเมื่อโจรตายแล้ว อีกคนก็บอก
ว่าเสียงปืนนั้ นแสดงให้เห็นความรุนแรงของผู้ร้ายในวัยหนุ่ ม
แต่ เสียงสวดมนต์นั้นแสดงให้เห็นถึงความเยือกเย็นของคน
ที่ เป็นผู้ร้ายในวัยแก่ ฟังดู แล้ วก็ไม่ สู้จะเข้าที นักทั้ งสองทาง
ในที่สุดก็ต้องยอมยกให้ ว่า ผู้สร้างหนังเรื่ องนั้นเป็นคนฉลาด
ลึกซึ้งเกินกว่าคนดู หนัง ซึ่งได้แก่ผู้ เขียนเรื่องนี้เอง”
จบย่อหน้านี้แล้ว อาจารย์คึ กฤทธิ์ก็ขึ้นเรื่องธาตุที่ ๗
(ของภาษาหนัง) คือ ดนตรี
อาจารย์คึ กฤทธิ์กล่าวไว้ว่า “ดนตรี เป็นธาตุอีกธาตุ
หนึ่ งซึ่งมาร่วมประกอบอยู่ในภาษาแห่งภาพยนตร์
การใช้ ดนตรี ประกอบในหนั งแต่ ละเ รื่ องเป็ น
หน้าที่ ของผู้สร้างหนั งที่จะต้ องคอยกำ�กับดูแลเพื่อให้ เกิด
ความเหมาะสมกลมกลื นเกิดขึ้นมา...
ดนตรีประกอบหนังที่ ดีนั้น จะต้องเป็ นดนตรีที่คนดู
ไม่ได้ยิน แต่ขณะเดียวกัน เสียงของดนตรีจะกล่อมอารมณ์
ของคนดูให้คล้ อยตามอารมณ์ในหนั งไป....
แต่ ว่าโดยทั่วไปแล้ว เพลงที่ ใช้ประกอบในภาพยนตร์
ไม่ควรจะเป็ นเพลงที่มีทำ�นองและลีลาอั นเด่นชัดหรือดึงดู ด
ใจคนดู จนเกินไปนัก เพราะถ้าดนตรีอยู่ในลักษณะเช่ นนั้น
ดนตรี ก็จะดึ งดู ดใจให้ คนดู ไปฟังดนตรี มากกว่าดู หนั ง
เว้ นไว้แต่ ในกรณีที่ ผู้ สร้างต้ องการจะใช้
ความหมายของเพลงหรือดนตรี ซึ่งคนดู
รู้จักดีอยู่แล้วนั้น มาใช้ ให้เป็นประโยชน์แก่
ภาพยนตร์ ก็เป็นอี กเรื่องหนึ่งไป...
การ ใช้ ดนตรี ในภาพยนตร์ นั้ นใช้ ได้
หลายอย่าง เป็นต้ นว่า ใช้ เพื่อเลี ยนเสียง
ธรรมชาติก็ได้ เช่ น ภาพบนจอกำ�ลังแสดง
ให้เห็นรถไฟวิ่ง ดนตรีประกอบนั้ นก็อาจจะ
มีจั งหวะและลีลาซึ่งคล้ายคลึงกับเสียงล้อ
รถกระทบกั บรางรถไฟ หรือมิฉะนั้น ดนตรี
ที่ ประกอบนั้นก็อาจจะใช้ มาเป็นฝ่ายคนดู
คือ คอยล้อเลียนเสียดสี หรือคอยจับผิดตัว
แสดงในหนังนั้ นเองก็ได้ ยกตัวอย่ างเช่น
ตัวละครตัวหนึ่งในหนั ง อาจพูดโกหกติดต่ อกันในเรื่องต่าง ๆ
ถึงสามครั้ง ทุกครั้งที่ตัวแสดงนั้นกล่าวเท็จ ดนตรีประกอบ
ก็จะเล่นเพลงทำ�นองเดี ยวกันให้คนดูได้ยินทุ กครั้งไป ถึงแม้
เรื่องที่กล่าวเท็จและถ้อยคำ�ที่กล่าวเท็จนั้นจะแตกต่างกันทุ ก
ครั้ง แต่เพลงที่เล่ นประกอบก็ยังคงเป็นเพลงเดียวกัน การ
ใช้ดนตรี ในกรณีเช่นนี้เป็นการจับโกหกตัวแสดงให้คนดูเห็น
ได้อย่างชัดแจ้ง และสร้างความขบขันให้แก่คนดู ได้โดยที่ตัว
แสดงไม่ต้ องแสดงอาการตลกแต่อย่างใดเลย”
ต่อจากนั้ นก็จะถึ งธาตุที่ ๘ อันเป็นธาตุสุดท้าย คื อ
เรื่องของ “ภาษาพูด”
การเรียนรู้ ตอนนี้ ผมขอใช้คำ �อธิบายล้ วนๆ ของ
อาจารย์คึกฤทธิ์ นำ�เสนอต่อเนื่องไปตลอด โดยไม่มีขัดมีแทรก
เพื่อให้ เกิดความเข้ าใจอย่ างต่อเนื่ องกัน อาจารย์คึ กฤทธิ์
เขียนถึงภาษาพูดในหนังไว้ว่า
“ถึงแม้ว่าภาพยนตร์จะเป็นอีกภาษาหนึ่งซึ่งแตกต่ าง
ไปจากภาษาพูดที่ ใช้กันอยู่ตามปกติ แต่ภาพยนตร์ก็ยังละทิ้ ง
ภาษาพูดเสียไม่ได้ เพราะภาพยนตร์มีความเกี่ยวข้ องสัมพันธ์
กับภาษาพูดเสียตั้งแต่แรกเริ่มดั งที่ได้กล่าวมา ในภาพยนตร์
ประเภทหนังเงี ยบนั้น จำ�เป็นต้องใส่ภาษาพูดเข้าไปในรูปของ
ตัวหนังสื อ บางครั้งก็เป็นการเล่าเรื่อง หรื อมิฉะนั้นก็เป็น
บทที่พูดจาโต้ตอบกันระหว่างตัวละคร แม้แต่ในภาพยนตร์
เสียงทุ กวันนี้ บางครั้งภาษาพูดก็ยังจำ�เป็ นต้องใช้ ในรูปของ
ตัวหนังสือ เป็นต้ นว่าก่อนดำ �เนินเรื่ อง จะมีข้อความเป็นตัว
หนังสือบอกสถานที่เกิดเหตุและบอกเวลา หรือมิฉะนั้นก็อาจ
มีการถ่ายภาพตัวหนังสือจากจดหมายหรือจากหนั งสือพิมพ์
เพื่ อเป็นการดำ�เนิ นเรื่อง หรือเพื่อแสดงข้ อความบางอย่าง
ซึ่งจำ�เป็ นต่อการดำ�เนิ นเรื่อง