Page 26 - sep53

๒๔
การทำ�ต้นสลากย้อม ก็จะเป็นการช่วยกันทำ�ในตอน
กลางวัน ซึ่งมักจะเป็นกิจกรรมของผู้ชายที่มีความรู้ทางช่าง
(ซึ่งรายละเอี ยดในการทำ�ต้นสลากย้อมจะกล่าวถึงในตอน
ต่อไป) โดยใช้บริเวณลานบ้านของเจ้าของต้นสลากนั่นเอง ใน
ระหว่างที่มีการเตรี ยมต้นสลากก็จะมีการตัดกระดาษสีต่าง ๆ
เป็นลวดลายประดับต้นสลาก มีการย้อมเฮียวด้วยสีสันต่าง ๆ
ซึ่งในการประดับต้นสลากด้วยเฮียวสีต่ าง ๆ จึงทำ �ให้เป็น
ที่มาของคำ�ว่า “สลากย้อม” เมื่อทำ�ต้นสลากเรียบร้อยแล้ว
ก็พร้อมที่จะนำ�ต้นสลากไปประดั บตกแต่งด้วยของใช้ ต่างๆ
ที่เตรียมไว้
ในระหว่างที่มีการจั ดเตรียมต้นสลากย้ อม หญิงสาว
เจ้าของต้นสลากจะไปว่ าจ้างปราชญ์ที่มีความรู้ด้านตั๋วเมือง
(อักขระล้านนา) ซึ่งอาจจะเป็นพระหรือเคยบวชเรียนมาก่อน
และเชี่ยวชาญในด้านวรรณกรรม ให้แต่ง “กำ�ฮ่ำ�” หรือ “ค่าว
ฮ่ำ�” หรือ “กะโลง” ซี่งเป็นร้อยกรองของล้านนาอีกประเภท
หนึ่ง ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกั บโคลงของทางภาคกลาง
โดยมีลีลาการเขียนและขับขานอย่างไพเราะเพราะพริ้ง ซึ่ง
ต้องอาศัยความรู้ความสามารถในการถ่ายทอดเรื่องราวของ
เจ้าของสลากย้อม ตั้งแต่ประวั ติของเจ้าของ จำ �นวนเงินที่
ใช้ ในการจัดทำ�ต้นสลากย้อม รายละเอียดขั้ นตอนในการ
จัดทำ� ออกมาในรูปของกำ�ฮ่ำ �เพื่อให้เห็นถึงความตั้งใจและ
ความปรารถนาของเจ้าของสลากย้อมที่มีต่อการทำ�บุญครั้งนี้
ในระหว่างเนื้อหาดังกล่าวจะมีการสอดแทรกคติธรรม มีบท
ตลกขบขัน ในตอนท้ ายจะกล่าวถึ งคำ�แผ่ ส่วนบุญและคำ �
ปรารถนาที่ เจ้าของสลากย้อมได้ตั้งปณิ ธานไว้ ทั้ งนี้เพื่อให้
ความบันเทิงและเป็ นแนวทางการดำ�รงชีวิ ตให้แก่ผู้ฟังและ
เจ้าของสลากย้อม สำ�หรับหญิงสาวที่ มีอายุไม่ถึง ๒๐ ปี จะ
ทานสลากย้ อมเรียกว่า สำ�รับ จะไม่มีการแต่งกำ�ฮ่ำ �
การแต่ งกำ �ฮ่ำ � จะแล้ วเสร็ จก่อนวั นที่ มี การทาน
สลากย้ อมประมาณ ๑๕-๓๐ วัน ขณะที่มีการจัดทำ �เครื่อง
สลากย้ อม ในยามค่ำ�คืนจะมีชายหนุ่มที่สามารถอ่านอักขระ
ล้านนาได้ พากันแวะเวียนมาอ่านกำ �ฮ่ำ�ของเจ้าของสลากด้วย
ท่ วงทำ�นองที่ไพเราะเพราะพริ้ง ช่วยขับกล่อมบรรยากาศใน
การแต่ งดานั้นให้ครึกครื้นยิ่งขึ้น การอ่านกำ�ฮ่ำ�หรือกะโลงนั้น
ต้ องมีการรวมกลุ่มกันอ่านตั้งแต่ ๓-๕ คน ขึ้นไป ถ้ าหากกำ�ฮ่ำ�
หรื อกะโลงของผู้ ใดแต่งดี มีความไพเราะจับใจ ก็จะมีคน
แวะเวี ยนมาอ่านไม่ขาด เป็นที่เชิดหน้าชูตาแก่เจ้าของสลาก
ย้อมเป็นอย่างมาก ในปัจจุ บัน ผู้เชี่ยวชาญในด้านวรรณกรรม
ที่ จะแต่ง “กำ�ฮ่ำ �” หรือ “ค่าวฮ่ำ�” หรือ “กะโลง” นั้นหายาก
ขึ้ นทุกวั น เพราะในสังคมปั จจุบันไม่มีผู้ ที่สนใจจะสื บทอด
ภู มิปัญญาทางด้านนี้ นับวันก็ยิ่งจะสูญหายไปจากวัฒนธรรม
ของชาวล้ านนา