Page 25 - sep53

๒๓
ร้อย และงานอื่นๆในหน้าที่แม่บ้านแม่เรือนอย่างสมบูรณ์แบบ
ผู้ หญิงชาวยองในชนบทเรียนจบการศึกษาเพียงภาคบังคั บ
คือชั้นประถมศึกษาปี ที่ ๔ ไม่นิ ยมเรียนต่ อในระดับที่ สูงขึ้น
และครอบครัวมีอาชีพหลักในการทำ�การเกษตร เช่นการทำ�นา
ทำ�สวน เป็นต้น สาวชาวยองเป็ นผู้ที่มี ความขยันขันแข็ ง จึง
ทำ�นา ทำ �สวน เก็บหอมรอมริบด้ วยน้ำ�พักน้ำ �แรงเป็นเวลา
หลายปี การทานสลากย้อมจึงมิได้มีทุ กครอบครัว ครอบครั ว
ที่ยังไม่พร้อมก็ถวายทานสลากภัตชนิดก๋วยสลาก หรื อสลาก
โชค ส่วนหญิงสาวที่อายุยังไม่ถึง ๒๐ ปี ก็ จะทานสลากต้นที่
มีขนาดเล็กกว่าสลากย้อม แต่มี เครื่องประดับตกแต่งเหมือน
สลากย้อมต้ นใหญ่ทุกประการและมีชื่อเรียกว่า สำ�รับ
หากวั ดใดจะมีการทานสลากภั ตในปีใด ก็ จะป่าว
ประกาศให้ ศรัทธาของตนทราบล่วงหน้าเป็นปี เพื่อให้เวลา
ในการตระเตรียมสำ�หรับผู้ที่จะทานสลากย้อม เพราะต้องใช้
ระยะเวลาในการตระเตรียมข้าวของเป็นเวลานาน การทาน
สลากจะเริ่มต้นตั้ งแต่วั นเพ็ญเดือนสิบ (เดือน ๑๒ เหนือขึ้น
๑๕ ค่ำ�) ตามธรรมเนียมจะให้ วัดที่สร้างขึ้นเป็นแห่งแรกของ
จังหวั ด หรือวัดหลวง จัดงานทานสลากภัตก่อน ในจังหวั ด
ลำ�พูน คือ วัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิ หาร จากนั้นวัดอื่นๆ
ก็จัดงานทานสลากภัตเรื่อยไป จนถึงวันแรม ๑๔ ค่ำ� เดื อน
๑๑ (เดือนเกี๋ ยงเหนือ แรม ๑๔ ค่ำ�หรือเดือนเกี๋ ยงดับ) เมื่อ
ทราบว่ าทางวัดจะจัดให้มี การทานสลาก หญิงสาวที่มี ความ
พร้อม มีกำ�ลังทรัพย์พอที่ จะทานสลากย้อม อาจจะมีเพียง
๔-๕ ราย หรื อมากกว่านั้นก็แล้วแต่ ต่างก็จะเริ่มจัดทำ �และ
ซื้อของตระเตรียมไว้ทีละเล็ กละน้อย เช่น สร้อยคอทองคำ�
เข็ มขัดเงิน และเครื่ องเรือนต่าง ๆ ซึ่งถ้าหญิงสาวคนใดมี
พี่น้องที่อายุ น้อยกว่า ๒๐ ปี จะร่ วมทานสลากย้อมกับพี่สาว
ด้วยก็ ได้
การจั ดเตรี ยมจั ดทำ�เครื่ องตกแต่ งต้นสลากย้ อม
นอกจากหญิ งสาวจะจัดซื้อหาและจั ดทำ�ไว้บ้ างแล้ว ยังมี
งานที่จะต้ องทำ�และประดิดประดอยอี กมากมายหลายอย่าง
แต่ละครอบครัวที่จะทานสลากย้อม หญิงสาวจะขอให้ ญาติพี่
น้องและเพื่อนมาช่วยกันในการจัดทำ �เครื่องตกแต่งต้นสลาก
ย้อม ซึ่งส่วนใหญ่จะใช้เวลาว่างในตอนเย็นและตอนกลางคืน
บ้างก็จะมานอนค้างคืน ส่ วนตอนกลางวันก็ จะกลับบ้านไป
ทำ�งานบ้านตามปกติ ซึ่งอาจจะใช้เวลาไม่ น้อยกว่า ๓ เดือน
ก่อนวันทานสลาก และเป็นช่วงเข้ าพรรษาหลังจากฤดูทำ�นา
จึงทำ�ให้มีเวลาว่ าง มีการ “จ่าตอง” คือการรีดยอดตองด้ วย
เตารีดถ่าน เพื่อไว้ ใช้สำ�หรับมวนบุหรี่ (ทำ�บุหรี่) ซึ่งต้องใช้
เป็นจำ�นวนมาก แล้วนำ�บุ หรี่ดังกล่าวมาถักเป็นแพเรี ยกว่า
“มูลีแป” (บุหรี่ที่ถักเรียงกันลงมามี ความยาว ๓-๔ เมตร)
เพื่อใช้แขวนประดับกับต้นสลากย้ อม และมีการประดับจ้ อง
(ร่ม) ด้วยดอกไม้แห้ง มีดอกจำ�ปา สร้ อยคอ เข็มขัดตลั บเงิน
เพื่อประดับไว้ ส่วนยอดของต้นสลาก รอบ ๆ ขอบชายร่มก็
จะนำ�สตางค์แดงหรือเงินแถบ (เงิ นรูปี) ถักด้วยข้าวเปลือก
เรียงรอบขอบเหรียญด้ วยฝีมือประณีตสวยงาม เรียกว่าการ
ถัก “ขะจา” มาร้อยแขวนโดยรอบขอบร่ม และมีการเตรียม
มีดและไม้ไผ่สีสุกสำ�หรับเหลาเฮียวไว้
ในยามค่ำ�คืนของการเตรียมงานเช่นนี้ ก็จะมีหนุ่ ม ๆ
ทั้งจากบ้านใกล้และไกลเดินทางมาเที่ยว”แอ่วสาว”หยอกล้ อ
พูดคุย และช่ วยทำ�งานเช่น งานเหลาเฮียวไม้ เป็นต้น ทำ�ให้
บรรยากาศครึกครื้น บ้างก็นำ�สิ่งของเครื่องใช้ ที่ประดิษฐ์ อย่าง
ประณีตด้วยตนเองมามอบให้ หญิงสาวร่วมนำ�เข้าของสลาก
เพื่อร่วมถวายทาน ส่วนหนุ่ มที่หมายปองหญิงสาวเจ้ าของ
สลากย้อมก็ จะช่วยทำ�เครื่ องประกอบต้นสลากย้ อมอย่าง
ประณีตเป็นพิเศษ เช่น ซ้า (ตระกร้ า) กระบวยที่ประดิษฐ์
เป็นรูปสัตว์ต่าง ๆ เป็ นต้น