Page 21 - sep53

๑๙
ขินีเป็นผู้บอกกล่าวให้ คนทั้ งหลายจึงพากันไปหานางขอบอก
ให้อย่างเดียวกับนางกุมาริกา คนทั้งหลายได้รับอุปการะจาก
นางยักษ์ขินีจนมีฐานะร่ำ�รวยไปตาม ๆ กัน ด้วยความสำ�นึก
ในบุ ญคุณ จึงพากันนำ �เอาเครื่องอุปโภคบริโภคอาหารการ
กินเครื่องใช้สังเวยอยู่ เป็นอันมาก ข้าวของที่สำ�นักนางยักษ์
ขินีจึงมีมากเหลื อกินเหลือใช้ นางจึงนำ�มาทำ�เป็นสลากภัตร
โดยให้พระสงฆ์กระทำ�การจับตามเบอร์ด้วยหลักของอุปโลก
นกรรม คือ ของที่ถวายมีทั้งของมีราคามาก ราคาน้อย พระ
สงฆ์องค์ใดได้ของมีค่าน้อยก็อย่าเสียใจ ให้ถือว่าเป็นโชคของ
ตนดีหรือไม่ดี การถวายแบบจับสลากของนางยักษ์ขินีนี้นั บ
เป็นครั้งแรกแห่งประเพณีทำ �บุญสลากภัตร หรือทานสลาก
ในพระพุทธศาสนา
สลากภัตรของทางเมืองเหนือ ประกอบด้วย สลาก
น้อย คือสลากชุดเล็ก หรือสลากก๋วยน้อยที่ใช้ถวายอุทิศให้
กับคนตาย หรือทำ�บุญเพื่ อเป็นกุศลในภายภาคหน้า และ
สลากก๋วยใหญ่ หรือสลากโชค ใช้ถวายเป็ นมหากุศลสำ�หรับ
บุคคลที่ มีกำ�ลังศรัทธา และร่ำ�รวยเงินทอง ทำ �ถวายเพื่อเป็น
พลวปัจจัยให้มีบุญกุศลมากขึ้ น สำ�หรับพิธีถวายสลากภัตรใน
ปัจจุ บันนิยมทำ �กันมี ๓ ประเภทคือ
๑. สลากเอาเส้น ซึ่งประชาชนจับสลากแล้วนำ �ไทย
ทานไปถวาย
๒. สลากที่พระสงฆ์จับสลากเอง
๓. สลากย้ อม ซึ่งนิ ยมทำ�กันในกลุ่มไทยอง
ขั้นตอนการทานก๋วยสลาก
ก่อนวันทำ�พิธี “ทานก๋วยสลาก” ๑ วัน เรียกว่า “วันดา”
คื อเป็นวันจัดเตรียมสิ่งของเครื่องใช้ไทยทาน พวกผู้ชายก็
จะจัดการจักตอกสาน “ก๋วย” (ตระกร้า) ไว้ หลาย ๆ ใบ บาง
ครอบครัวอาจจะทำ�หลายสิบลู ก แล้วแต่ศรั ทธาและกำ�ลัง
ทรัพย์จะอำ�นวยให้ ทางฝ่ายหญิงก็จะจัดเตรียมห่อของกระจุก
กระจิก เช่น ข้าวสาร พริก หอม กระเทียม เกลือ กะปิ ปลาร้า
ขนมต้ม และ อาหาร เช่น ห่อนึ่ง (ห่ อหมก) จี้นปิ้ง (เนื้อย่าง)
เนื้อเค็ม หมาก เมี่ยง บุหรี่ ไม้ ขีดไฟ เทียนไข สีย้อมผ้ า
ผลไม้ต่าง ๆ เครื่องใช้สอยต่าง ๆ ตามแต่ศรัทธาและฐานะ
สิ่งของต่าง ๆ เหล่านี้จะบรรจุลงในก๋วยซึ่งกรุด้วยใบตอง หรือ
กระดาษสีต่าง ๆ เมื่อจัดการบรรจุสิ่งของต่าง ๆ ลงในก๋วย
เรียบร้อยแล้ว ก็จะเอา “ยอด” คือ สตางค์ หรือ ธนบั ตร ผูก
ติดไม้เรี ยวเสียบไว้ “ยอด” ที่ ใส่นั้นไม่จำ�กั ดว่าเท่าใด แล้ว
แต่ กำ�ลังทรัพย์และกำ�ลังศรัทธา เมื่อเตรียมสิ่งของดังกล่าว
เสร็จเรียบร้อยแล้ว เช้าวันรุ่งขึ้นในวั นทานสลาก เขาก็ใช้ ให้
ลูกหลานเอาเสื่อไปปูที่ ลานวัด หรือตามศาลาบาตร และเอา
“ก๋วยสลาก” ไปวางเรียงไว้เป็นแถว ๆ ส่วนผู้เฒ่าผู้แก่ก็จะจัด
เตรียมขัน (พาน) ไปวั ดกันเป็นหมู่ ๆ บ้างก็จูงมือลูกหลานไป
ด้วยส่วนพวกหนุ่ม ๆ สาว ๆ ก็ ไปเหมือนกัน ส่ วนมากไปกัน
เกือบหมดทั้ งครอบครัว เพราะถื อว่าการทานสลากภัตรนี้ มี
อนิสงฆ์มาก และจะได้ช่วยกันเอา “ก๋วยสลาก” ไปถวายพระ
ในเวลามีการเรียก “เส้นสลาก”
สำ�หรับ “เส้นสลาก” ที่กล่าวนี้ ผู้เป็นเจ้าของ “ก๋ วย
สลาก” จะต้องเอาใบลานหรือกระดาษมาตัดเป็นแผ่นยาว ๆ
ประมาณ ๑๒ นิ้ว จารึกชื่อเจ้าของไว้ และบอกด้วยว่า อุทิศ
ส่วนกุศลนั้นให้ ใครบ้าง คำ�จารึ กในเส้นสลากนั้นมักจะเขียน
ดังนี้ “สลากข้าวของนี้ หมายมีผู้ข้านาย....... นาง...... ขอทาน
ไว้กับตนตัวภายหน้า” คื อ หมายถึงว่า ถวายทานไว้อุทิศส่วน
กุศลไว้สำ�หรับตัวเองเมื่อล่วงลับไปแล้ว จะได้ไปรับเอาของ
ไทยทานนั้นในปรโลก ซึ่งเป็นความเชื่อของพุ ทธศาสนิกชน
ทั่วไปว่า เมื่ อทำ�บุญถวายทานไว้ ในพระศาสนาแล้ว เมื่อล่วง
ลับดับขันธ์ไปแล้ว ก็จะได้ ไปเสวยอานิสงส์ผลบุญนั้ นในโลก
หน้า และจะมี การอุทิศส่วนกุศลนั้ นให้ญาติพี่น้อง ผู้ล่วงลับ
ไปแล้ว เช่ น ผู้ข้า............... ขอทานไว้ถึง.......... ผู้ที่ล่วงลับไป
แล้ว ขอหื้อไปรอดไปถึ ง” ดังนี้เป็นต้ น
การ “ทานก๋วยสลาก” นี้นอกจากจะมี “ก๋ วยเล็ก”
แล้ว ผู้ ที่มีฐานะดี การเงินไม่ ขัดสน ก็ จะจัดเป็นพิเศษที่ เรียก
ว่า “สลากโชค” สลากโชคนี้ทำ�เป็นพิ เศษกว่าสลากธรรมดา
และในสมัยก่อนมักจะทำ �เป็นรูปเรื อนหลังเล็ก ๆ มีข้าวของ
เครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น หม้อข้ าว หม้อแกง ถ้วยชาม เครื่องนอน
หมอนมุ้ง เสื่ ออ่อน ไม้กวาด เครื่องนุ่งห่ม อาหารสำ�เร็จรูป
๑ สำ�รับ และรอบ ๆ เรือนหลังเล็ กนั้นจะมีต้นกล้วย ต้ นอ้อย
ผูกติดไว้ และยังมี “ยอด” เงินหลายสิบ หรือปัจจุบั นก็เป็น