Page 49 - june53

๔๗
หรือเจ็ บปวด หรือปลายเท้าที่เคาะพื้นอยู่ไม่ขาด เพื่ อแสดง
ให้เห็นความเบื่อหน่ ายหรือความรำ�คาญ
ในภาพยนตร์ที่เกี่ยวกับธรรมชาติต่าง ๆ ภาพยนตร์
จะทำ�ให้เราสามารถเห็นเหตุการณ์ทางธรรมชาติซึ่งเราไม่อาจ
แลเห็นได้ มาแต่ก่อน เพราะเหตุการณ์เหล่านั้ นเกิดขึ้นอย่าง
ช้า ๆ หรื อไม่ก็เร็วเกิ นไป เกินกว่าที่ตาของมนุษย์ จะสามารถ
เห็ นได้อย่างปกติ เช่น การใช้ ปีกที่ บินอย่างสวยงามของ
ค้างคาว การเบ่งบานของดอกไม้ หรือการที่ดอกไม้ค่อย ๆ
หันเข้าไปหาดวงอาทิตย์ สิ่งเหล่านี้กล้องภาพยนตร์สามารถ
ปรับความเคลื่อนไหวเหล่านั้นมาทำ�ให้ตาของมนุษย์มองเห็น
ได้อย่างถนัดชัดเจน และสร้างอารมณ์ ให้เกิดขึ้นมา
อย่างไรก็ดี ของทุกอย่างในโลกนี้ จะมีรูปกายปรากฏขึ้น
ได้ ก็ด้วยการที่ต้องมีธาตุต่าง ๆมาผสมกัน ไม่ว่าของเหล่ านั้น
จะปรากฏแก่เรา ทางหู ทางตา ทางลิ้น ทางกลิ่น หรือทางใจ
ก็ตามที ภาษาแห่งภาพยนตร์ ก็เป็ นเช่นนั้น คือต้ องมีธาตุ
ต่าง ๆ มาประกอบกันขึ้ นมา
ถ้าจะถามว่ า ธาตุ ที่มาประกอบกันเป็ นภาษาแห่ง
ภาพยนตร์นั้ นมีกี่อย่าง และมีธาตุอะไรบ้าง ก็เห็นจะตอบได้
ว่า มีอยู่แปดธาตุ คือภาพทางตา,ความเคลื่อนไหว, เวลา,
อากาศ (ซึ่งในที่นี้หมายถึงสิ่งที่ภาษาอังกฤษเรียกว่าSpace)
และสี ทั้ งห้าธาตุนี้ จะรวมกันอยู่ เป็นแกน นอกจากนั้นก็จะ
ต้องมีธาตุมาประกอบอีกสามธาตุ อันได้แก่ เสียงธรรมชาติ,
เสียงดนตรี, และ เสียงคนพูด
การผสมกันของธาตุทั้งแปดนี้เอง ที่ทำ�ให้เกิ ดภาษา
ภาพยนตร์อันเป็นภาษาที่กว้างขวาง สามารถเข้าใจกันได้ ทั่ว
โลก แต่ขณะเดียวกันก็เป็นภาษาที่มีความสลับซับซ้อนอยู่อีก
มากมาย
ซึ่ งต่อไปนี้ จะได้พิจารณาถึงธาตุต่าง ๆ กันต่อไปทีละธาตุ
****************************
เป็นอย่างไรบ้างครั บ การให้ความรู้เรื่องหนังจาก “ครู
ใหญ่ทางด้านศิลปวัฒนธรรม” ของผม ผู้ซึ่ งสอนให้ผมได้
เรียนรู้ สรรพวิทยาการ ทั้งในตำ�ราและนอกตำ�รามานานไม่
น้อยกว่ายี่สิบปี
ความเป็น “สารพัดนั ก” ของอาจารย์คึกฤทธิ์ อันมี
ตั้งแต่ นักปราชญ์, นักวิชาการ, นักเขียน, นักพูด, นักการเมือง,
นักหนังสือพิมพ์,ตลอดไปจนถึงนักแสดงนั้น อาจารย์คึกฤทธิ์มี
ความยิ่งใหญ่อยู่อย่างหนึ่งก็คืออาจารย์มีความสามารถในการ
อธิบายสิ่งต่าง ๆ ให้เข้าใจง่าย และมีพรสวรรค์ ในการเชื่อม
โยงความรู้ต่าง ๆ ให้ออกจากตำ�รามารับใช้ชีวิตมนุษย์ได้อย่าง
เหมาะสม อันก่อให้ เกิดประโยชน์ต่อสั งคมได้มากขึ้ นโดย
เฉพาะอย่างยิ่งสังคมไทย ซึ่งค่อนข้างขาดแคลนผู้สามารถ
ด้านนี้อยู่พอควร นับตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุ บัน
ซึ่งการให้ ความรู้เรื่องหนัง ก็เป็ นผลงานที่ พิสู จน์
ความสามารถของอาจารย์คึ กฤทธิ์อีกชิ้นหนึ่ง ที่ผมประทับใจ
เป็นการส่วนตัว (ผลงานเขียนเรื่องนี้ ปรากฏในหนังสือชื่อ
เมืองมายา ซึ่งเป็นเรื่องราวที่อาจารย์ศึกษาค้นคว้าไว้ก่อนที่
จะรับปากไปแสดงหนังเรื่ อง “อั๊กลี่อเมริกัน”ร่วมกับมาลอน
บรันโด และเมื่อกลับจากการถ่ายทำ�แล้ว อาจารย์จึ งได้เอา
ความรู้ที่ ศึกษาค้ นคว้าไว้ บวกกั บประสบการณ์ขณะไปร่วม
แสดงหนังที่ฮอลลี วู้ด มาเขียนเรื่องนี้ และได้รับการตีพิมพ์
รวมเล่มต่อมาเป็นหนังสือชื่อว่า “เมืองมายา”) รวมทั้งการเป็น
“เพื่อนไปดูหนัง” กับอาจารย์คึกฤทธิ์ ก็เป็นประสบการณ์ล้ำ�ค่า
ที่สั่งสมความรู้อยู่ในตัวผม เพราะแน่ นอนว่าทุกครั้งที่ดูหนั ง
กันจบแล้ว เราก็ จะมีหั วข้ อที่จะถกแถลงหรือแลกเปลี่ ยน
ทรรศนะหรือมุมมองกันได้ จากสิ่งที่ ผ่านตามาในหนัง ยิ่งผม
ขยันถาม อาจารย์ก็จะยิ่ งขยันตอบ และยิ่งขยายความไปถึ ง
ความรู้อื่นๆ ได้อีกสารพัด ซึ่งสิ่งที่ ได้จากการพูดคุยกันหลัง
ดูหนังจบแล้ วนั้น ผมยืนยันได้ว่ าสามารถประมวลเป็นความรู้
ได้มากกว่า การอ่านตำ�รับตำ�ราหนังหรือบทวิจารณ์หนั งของ
ท่านผู้ทรงคุณวุฒิหรือนักวิจารณ์ผู้ ยิ่งใหญ่ท่านไหนสำ�นักใด
ไหนๆ เมื่อเขียนถึงเรื่ องนี้แล้ว ผมก็จะขอบอกเล่าไว้
ในที่นี้ว่า อาจารย์คึกฤทธิ์ชอบหนั งแนวบู๊ แนวประวัติศาสตร์
หรือแนวตลก มากกว่ าหนังชีวิตแนวดรามา หนั งนอกแนว
ฮอลลีวู้ดนั้ น อาจารย์จะชอบคาวบอยจังโก้ ชอบหนังซามูไร
แท้ ๆ ของญี่ปุ่น ชอบหนังอินเดียโดยเฉพาะฉากเพลงชนิด
ร้องเพลงข้ามทวีป และชอบดาวตลกฝรั่งเศสหลุย เดอฟู เน่
ซึ่งติดตามดูจนตายจากกัน รสนิยมในการดูหนั งของอาจารย์
คึ กฤทธิ์ ค่ อนไปในทางที่ จะดูหนั งเพื่ อความเพลิดเพลิน