Page 48 - june53

๔๖
สาระน่ารู้
วันนี้ เราจะทำ�ความรู้จักและเข้าใจ ในเรื่องของ
“ภาษาภาพยนตร์” หรือภาษาหนังกันต่อไป
อาจารย์ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ครูใหญ่ ทางด้านศิลป
วัฒนธรรมของผม อธิบายไว้ดังนี้
“ภาษาแห่งภาพยนตร์นั้น อาศัยการลำ�ดับภาพต่าง ๆ
อย่างต่อเนื่องกันเป็นสำ�คัญ เช่นเดียวกับภาษาพูดหรือภาษา
เขียน ซึ่งก็ต้ องอาศัยการลำ�ดับถ้อยคำ�ต่าง ๆ ให้ต่อเนื่องกัน
การคิดค้ นกล้องถ่ายรูปขึ้นได้นั้น เป็นการให้กำ�เนิดแก่
ยุคใหม่ของมนุ ษย์ คือทำ�ให้ เกิดยุคแห่งทรรศนะ และเป็นการ
เร่งเร้ าความต้องการของมนุษย์ ที่มีมาตั้งแต่เดิม ในอันที่จะ
หาความรู้ด้ วยการแลเห็นทางตา ดังที่ ปรากฏในคำ�พังเพย
ของไทยอยู่แล้วว่ า “สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น”
ซึ่งการเริ่มต้ นของอุตสาหกรรมภาพยนตร์ ก็เป็นการ
เริ่มสร้ างศิลปจากการมองเห็ นขึ้นอีกอย่างหนึ่งเช่นกั น ซึ่ง
โทรทัศน์ก็ ได้นำ�เอาการติดต่อแบบใหม่นี้ มาสู่มนุ ษย์ คือการ
ติดต่อซึ่งกันและกันโดยทางตา
ถ้าภาษาเขียนและภาษาพูดนั้น จะดี หรือไม่ดีขึ้นอยู่
ที่การตั้งรูปประโยค การเว้นวรรค การมีจังหวะจะโคน การ
ใช้สำ�นวน การเปรียบเทียบและการแนะความเข้ าใจโดยไม่
พูดออกมา ภาษาแห่งภาพยนตร์ ก็มีวิธี การเช่นนั้นอยู่ ครบ
ถ้วน เช่ นการตัดภาพ การละลายภาพจากภาพหนึ่งไปสู่อีก
ภาพหนึ่ง การทำ�ให้ภาพจางหาย หรือวิธีอื่น ๆ อี กนานัปการ
การกระทำ�นี้เรียกได้ว่าเป็นวรรคตอน และจังหวะจะโคนของ
ภาษาแห่งภาพยนตร์
เพราะฉะนั้น จึ งไม่น่าสงสัยว่า เมื่อโลกยุคโทรทั ศน์
พัฒนามากขึ้นมาจนถึงทุกวันนี้ เด็กเล็ก ๆ ที่นั่งดูโทรทั ศน์
อยู่เป็นประจำ�ทุกวันนั้น อาจเข้าใจภาษาแห่งภาพ ได้ก่อนที่
จะเข้าใจภาษาพูดหรือภาษาเขียน
และถ้าจะถื อว่า การแนะให้เกิดความเข้าใจ โดยไม่ใช้
วิธีบอกกันตรง ๆ เรียกว่าเป็นศิลปชั้นสูงในการเขียนหนังสือ
การแนะให้เกิดความเข้าใจ โดยการแสดงความคิ ดหนึ่งให้
คนดูเกิดความคิดขึ้นอีกอย่ างหนึ่ง ก็น่าจะเรียกว่า เป็นศิลปะ
อย่างสูงในการสร้างภาพยนตร์เช่นเดียวกัน
สมบัติ ภู่กาญจน์...เรื่อง
ในขณะที่เราดูภาพยนตร์ นั้น ความรู้ สึกนึ กคิดและ
จิ นตนาการของเราจะเคลื่อนไหวไปโดยเสรีทั้งในด้านเวลา
และสถานที่ ใจของเรา จะเดิ นทางไปในแนวทางความคิด
และเกิ ดอารมณ์ต่าง ๆ ตามแนวซึ่งได้วางไว้ โดยผู้ สร้าง
ภาพยนตร์
สรุปได้ ว่า ภาพยนตร์เป็นสิ่งที่แสดงให้เราได้ เห็นได้
รู้จักโลก ในรูปแบบที่ เราไม่เคยเห็นและไม่เคยรู้จักมาก่ อนที่
จะมี ภาพยนตร์เกิดขึ้นในโลกนี้ ทุกวันนี้ เราสามารถมองทะลุ
เข้ าไปในจิตใจของคนได้อย่างที่เราไม่เคยนึกฝันมาก่อน
ด้ วยวิธีการดู ภาพยนตร์ ภาพโคลสอั พใบหน้าของตัว
ละครในภาพยนตร์ ซื่งปรากฏอย่ างใหญ่ โตเต็มจอภาพนั้ น
อาจทำ�ให้เราเรียนรู้ ถึงอารมณ์ต่ าง ๆ ของคนได้ตั้งแต่หยาบ
ไปจนถึงละเอียดอ่อน ซึ่งภาพยนตร์สามารถทำ�ให้ ภาพปรากฏ
ออกมาตามส่วนต่าง ๆ ของใบหน้า อาทิ ดวงตาซึ่งแข็งกร้าว
ขึ้นมาด้วยความโกรธ ริ มฝีปากที่สั่นระริกด้วยความทุ กข์หรือ
ความกลั ว ตลอดจนความเคลื่อนไหวของคิ้วซึ่ งอาจจะเกิด
ความสงสั ยหรืออารมณ์อื่น ๆ อีกสารพัด ความเคลื่ อนไหว
แห่ งอวัยวะต่ าง ๆ ของมนุษย์ อันเป็นการแสดงออกซึ่ง
อารมณ์นั้ น กล้องถ่ ายภาพยนตร์สามารถจับภาพมาให้ เรา
แลเห็นได้ เด่นชัด เช่นมื อที่กำ�แน่ นด้วยความตระหนกตกใจ