Page 40 - june53

๓๘
วัฒนธรรมวิพากษ์
ศ.นพ.ประเวศ วะสี…เรื่อง
สังคมไทยพยายามดิ้นรนแสวงหาประชาธิ ปไตยมา
ตั้งแต่ครั้งรัชการที่ ๕ เป็นเวลากว่ า ๑๐๐ ปี แต่ก็ยัง ลุ่ม ๆ
ดอน ๆ มีนองเลือดบ้ างเป็นครั้งคราว แต่ ก็ยังติดขัดเรื่ อยมา
จนถึงวิกฤตการณ์ทางการเมืองครั้งใหญ่ในปัจจุบันซึ่ งยังไม่มี
ทางออก การที่วิกฤตจนไม่มีทางออกคนไทยควรทบทวนครั้ง
ใหญ่ ว่าทำ�ไมเราพัฒนาประชาธิปไตยไม่สำ�เร็จ เราผิดพลาด
ในแนวทางไปอย่างไรหรื อไม่
ผมคิดว่าการติ ดขัดของเราอยู่ที่ การมองประชาธิ ปไตย
เป็น กลไกเท่านั้นเราไม่ได้มองที่โครงสร้าง
โครงสร้างของสั งคมไทยเป็นโครงสร้างเผด็จการ
การทำ�เพียงกลไกโดยไม่ได้ แก้ไขโครงสร้างให้ เป็น
โครงสร้างประชาธิปไตย ทำ �อย่างไรอย่างไรก็ ไม่ เป็ น
ประชาธิปไตย เมื่อไม่เป็นประชาธิปไตยจริงก็ ขัดแย้งและ
รุนแรง เพราะโครงสร้างเผด็จการทำ �ให้ทำ�ไห้เกิดความ
รุนแรง เราจึ งควรทำ�ความเข้ าใจกับโครงสร้างเผด็จการกับ
โครงสร้างประชาธิปไตย รู ปที่ ๑ ข้างล่างนี้แสดงโครงสร้ าง
เผด็จการกับโครงสร้างประชาธิปไตย
(ก) โครงสร้ างทางดิ่ง (เผด็จการ)
โครงสร้างทางดิ่งหมายถึง หมายถึง ความสัมพันธ์
ระหว่ างคนข้ างบนที่มี อำ�นาจกั บคนข้างล่างที่ ไม่มี อำ�นาจ
เน้นการใช้กฎหมาย กฎระเบียบ และคำ�สั่งจากบนลงล่าง
ในโครงสร้ างแบบนี้คนส่วนใหญ่ไม่มีอิสระที่จะเป็นตัวของ
ตั วเอง ตกฐานะเป็นพลเมืองชั้น 2 ไม่มี เกียรติไม่มีศักดิ์ศรี
ไม่มีสิทธิ ไม่มีส่วนร่วม เป็นโครงสร้างที่บีบคั้ น มี สติปัญญาน้อย
มี ความขัดแย้ งสูงเพราะขาดความเป็นธรรม
โครงสร้ างทางการเมือง ทางรัฐราชการ ทางการ
ศึ กษา ทางธุรกิจ ทางการพระศาสนา ล้วนเป็นโครงสร้าง
ทางดิ่ งทั้งสิ้น โดยเฉพาะอำ �นาจรัฐรวมศูนย์ ที่ ครอบคลุม
ทั่ วปริมณฑลของประเทศเป็นโครงสร้างรัฐเผด็จการ
เมื่อโครงสร้างเป็นโครงสร้างรัฐเผด็จการ แม้ มีการ
เลือกตั้ งก็ไม่ เป็นประชาธิปไตย เป็นเพียงกิจกรรมที่มีการ
แย่ งกันเข้ามาใช้อำ�นาจรัฐเผด็จการ ความขัดแย้งแย่ งชิงจึง
รุนแรงมาก
(ก) โครงสร้างทางดิ่ง (ประชาธิปไตย) (ข) โครงสร้างทางราบ (เผด็จการ)
- คนส่ วนใหญ่เป็นผลเมืองชั้น ๒ - ทุ กคนเป็นพลเมืองชั้น ๑
- ไม่มีเกี ยรติไม่มีศักดิ์ศรี - รวมตั วร่วมคิดร่วมทำ�เป็ นกลุ่ม
- ไม่มีส่วนร่ วม - เชื่อมโยงกันเป็นเครือข่าย
รูปที่ ๑ โครงสร้างเผด็จการกับโครงสร้างประชาธิปไตย