Page 39 - june53

๓๗
ครั้งพุทธกาลตามลำ�ดับขั้นตอนขอกล่าวถึงโดยสังเขปดังนี้
เมื่อชาวบ้านทุ่งยั้ง อำ�เภอลับแล ได้ช่วยกันจัดสร้าง
องค์พระพุทธเจ้ าจำ�ลอง ประทับในท่ าสีหไสยาสน์ขนาด ๙
ศอก พร้ อมจัดสร้างโลงแก้วเพื่อบรรจุพระบรมศพแล้ ว ครั้น
ถึงวันวิสาขบูชา ซึ่งเป็นวั นเสด็จปรินิพพานของพระพุทธเจ้า
ก็จั ดให้มี การจั ดขบวนแห่พระบรมศพ เพื่ อประกาศให้
พุทธศาสนิกชนทราบว่าบัดนี้ถึงวันวิ สาขบูชาแล้ ว และที่วั ด
พระบรมธาตุ (ทุ่งยั้ง) ได้จัดให้ มีสั ปดาห์ส่ งเสริมพระพุ ทธ
ศาสนาวิสาขบูชารำ�ลึก และการถวายพระเพลิงพระพุทธเจ้า
อีกครั้งหนึ่ง จากนั้นก็นำ�พระบรมศพจำ �ลองจัดตั้ งไว้ที่ศาลา
การเปรียญ เพื่ อให้พุทธศาสนานิกชนร่วมบำ�เพ็ญกุศลปฏิบั ติ
ธรรม ไปจนถึงวันแรม ๘ ค่ำ� รวม ๙ วัน ๙ คืน (ปี นี้ตรงกับ
วันที่ ๒๘ พฤษภาคม ถึงวันที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๕๓) สำ�หรับ
ในวันวิ สาขบูชานั้น จะมีการจั ดกิจกรรมทางศาสนาควบคู่ ไป
กับการบำ�เพ็ ญกุศล เช่น การเวียนเทียน การตอบปัญหา
ธรรมะ การแสดงพระธรรมเทศนา ตลอดระยะเวลาของ
การนำ �พระบรมศพจำ�ลองตั้งบำ�เพ็ญกุศลที่ศาลาการเปรียญ
วัดพระบรมธาตุ (ทุ่งยั้ง) นั้น ชาวบ้านจะแบ่งกลุ่มกั นจัด
ทำ �ภัตตาหารถวายแด่พระภิกษุ สงฆ์-สามเณร ทั้งเช้าและ
เพลทุ กวัน ส่วนกลางคืนก็ จะมีการสวดพระอภิ ธรรมและ
พระธรรมเทศนา โดยได้ รับความร่ วมมือจากหน่ วยงาน
ต่างๆ ตลอดจนผู้ มีจิตศรัทธา เป็นเจ้าภาพถวายกัณฑ์เทศน์
ทุกคืน ครั้ นเมื่อถึงวั นอัฐมีบูชาคือวั นแรม ๘ ค่ำ� เดือน ๖
(สำ�หรับปีนี้ตรงกับวันแรม ๘ ค่ำ� เดือน ๗ เนื่องจากเป็นปีที่ มี
อธิกมาศ) ซึ่งตรงกับวันที่ ๕ มิถุนายน ๒๕๕๓ ก็จะเริ่มจัดลำ�ดับ
ขั้นตอนการถวายพระเพลิงพระบรมศพพระพุทธเจ้าเหมือน
ครั้ งพุ ทธกาลตามที่ ได้ กล่าวไว้ โดยสมมติว่ าเมื องทุ่งยั้ ง
เป็นเมืองกุสินารา เมืองที่พระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน ในเวลา
๑๙.๐๐ น. พราหมณ์ทั้ง ๘ ที่ถูกสมมติว่าเป็นผู้ ที่ถวายความ
อารักขาพระบรมศพพระพุทธเจ้าก็จะอัญเชิ ญพระบรมศพ
ขึ้ นสู่เมรุมาศ ซึ่งได้ จั ดไว้ อย่ างสวยงามสมพระเกียรติ
พระบรมศพของพระบรมศาสดา โดยมีพระเจ้ามัลละเจ้าเมือง
กุสิ นาราเป็นประธานฝ่ายคฤหั สถ์ และพระอนุ รุทธเถระ
เป็ นประธานฝ่ายบรรพชิ ตบรรยากาศในงานเต็มไปด้วย
ความโศกเศร้าอาลัยเช่นเดียวกั บชาวพุทธในสมัยพุทธกาล
การแสดงสมมติ เริ่มตั้ งแต่พระภิกษุซึ่ งเป็นพระอริ ยเจ้า
เข้าถวายความเคารพพระบรมศพ จากนั้นก็ จะมีพระฤาษี
ชีพราหมณ์ เทพบุตร เทพธิดา พระอินทร์ พระพรหม ต่าง
ก็นำ �เครื่องสั กการะมาถวายความเคารพพระบรมศพของ
พระพุทธเจ้า หลังจากนั้นก็เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ าถวาย
ความเคารพและทอดผ้ามหาบังสุกุล และพระราชทานเพลิง
ให้ทิศาปาโมกข์ นำ�ไปจุดถวายพระบรมศพทั้ง ๔ ทิศ แต่เกิ ด
อัศจรรย์ ทิศาปาโมกข์ทั้ ง ๔ พยายามจุดถวายพระเพลิง
หลายครั้ ง พระเพลิ งไม่ ยอมติด ต่ อมาได้ ทราบจาก
พระอนุรุทธเถระ ประธานฝ่ ายบรรพชิ ตว่าพระพุทธเจ้าได้
ทรงตั้งปณิ ธานเอาไว้ หากพระอริยกั สสป ยังไม่ได้ถวาย
ความเคารพพระบรมศพ จะไม่สามารพถวายพระเพลิงได้
ซึ่งเป็นอั ศจรรย์ ที่ผู้ ชมจะได้เห็ นในพิ ธีนั้ นทุกคนจึ งรอการ
กลับมาของพระอริยกัสสป ในขณะนั้นพระอริยกัสสปยั งนำ�
คณะสงฆ์จาริ กแสวงบุญอยู่ที่ นครปาวาย แต่ยั งไม่ทราบ
ข่าวการเสด็จปริ นิพพานของพระพุทธเจ้ า ครั้นเห็นอาชีวก
ผู้หนึ่ งถือดอกมณฑารปเป็นเครื่องกั นแดดผ่ านมา จึงได้
ทราบทันทีว่ า บัดนี้ พระพุทธองค์เสด็จดับขัณฑ์ปริ นิพพาน
แล้ว เพราะดอกมณฑารปนี้จะบานในสมัยพระพุทธองค์เพี ยง
๒ ครั้ง คื อ เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสรู้และปรินิพพานเท่านั้น
จึงรีบนำ�พระอริ ยเจ้าทั้งหมดเดิ นทางมาถวายความเคารพ
พระบรมศพที่เมืองกุสินารา และได้เกิดอัศจรรย์อีกครั้งหนึ่ง
คือ ภายหลังจากที่พระอริยกัสสปกำ �ลังถวายความเคารพ
พระบรมศพนั้น พระบาทของพระพุทธองค์ก็ได้ยื่นออกนอก
พระหีบแก้วรองรับการถวายความเคารพของพระอริยกัสสป
ทันที และบัดนี้นั้ นเองพระเตโชธาตุ ของพระพุทธองค์ ก็
ลุกขึ้นเอง โดยไม่ มีการจุดถวายพระเพลิง เผาพระบรมศพ
จนหมดสิ้นเหลือแต่พระบรมสารีริกธาตุให้พุทธศาสนิ กชนได้
กราบไหว้บูชากันต่ อมา จึงเป็นอันว่ าเสร็จพิธีอัฐมีบูชา
งานอั ฐมีบู ชาหรื อประเพณี การถวายพระเพลิง
พระพุ ทธเจ้าของชาวตำ�บลทุ่ งยั้งอำ�เภอลั บแล จังหวัด
อุตรดิตถ์ ที่จัดขึ้นติ ดต่อกันมานานเป็นปี ที่ ๕๐ แล้ว ไม่นับ
รวมการจัดที่เคยมีมาตั้ งแต่สมั ยบรรพบุรุษนี้ นับเป็นมรดก
ทางวัฒนธรรมที่สำ�คัญอี กแห่งหนึ่ง เนื่ องจากยังไม่มี ที่ใด
จัด การแสดงสมมุติ ดังกล่าวเป็ นการสอนพุทธประวั ติแก่
ประชาชน เนื่องในสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาวิสาขบูชา
รำ�ลึ กอีกทางหนึ่งด้วย แต่เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบัน
ไม่เอื้ออำ�นวย อาจมีผลการะทบต่อการจัดงานดั งกล่าวบ้าง
เพราะต้องอาศัยปั จจัยจากการทำ�บุ ญตลอดสัปดาห์เพื่อมา
ใช้ ในการจัดงานบางปี มาก บางปีน้อย ไม่แน่นอนหลายฝ่าย
จึงหวั่นวิ ตกว่า ประเพณีที่เป็นหนึ่งเดียวในโลกที่เมืองทุ่งยั้ง
อำ�เภอลับแล จั งหวัดอุตรดิตถ์นี้ จะมีต่อไปได้อีกหรือไม่ หรือ
อาจจะย้อนกลับไปจัดแบบเรียบง่ ายเหมือนสมัยบรรพบุรุษ
หรือหยุดจัดสั กระยะหนึ่งเหมือนที่เคยเป็ นมาแล้ วในอดีต
ก็สุดแล้ วแต่ โอกาส เพราะผู้เขียนเองก็ เป็นคนหนึ่ งซึ่งมี
ส่วนร่วมในการจัดงานทุก ๆ ปี มีความเข้าใจสถานภาพ และ
ข้อจำ�กั ดของวัดและชุ มชน แต่ถ้าทุกฝ่ายช่ วยกันอย่างจริงใจ
ทั้งทางตรงและทางอ้อม ไม่ปล่อยให้ท้องถิ่ นทำ�กันตามลำ�พัง
ภูมิปัญญาที่มีอยู่ก็จะได้รับการสานต่อดังที่ทุกฝ่ายตั้งใจไว้ จึง
อยากฝากไว้ ให้คิ ดก่อนที่งาน “อัฐมีบูชา” จะหายไปจากความ
ทรงจำ�ของพวกเราขาวพุทธทุกคน
+-------------------------------------------+
ผู้เขียน...ชวลิต คำ�เพ็ ง ประธานสภาวัฒนธรรมตำ�บลทุ่งยั้ง