Page 26 - june53

๒๔
อยู่ เมื่อผสมกั บน้ำ�ก็ขม คนที่จิบเข้าไปจะมีรอยด่ างที่ริมฝีปาก
รอยด่างนี้ เป็นสั ญญาณตราว่าถ้าผิดคำ�สาบานก็จะต้องรับ
เคราะห์”
ที่ลัมปง (สุมาตราใต้ ) ให้สาบานด้วยการจุ่มปลาย
กริชลงในน้ำ�แล้ วคนที่สาบานใช้ลิ้นแตะน้ำ �ที่หยดจากปลาย
กริชพร้อมทั้ง กล่าวคำ�สาบานว่าจะยอมรับโทษ ถ้าไม่รักษา
คำ�สาบานนั้น
ในสุมาตรา โดยทั่วไปเมื่อมีการปฏิญาณแสดงความ
จงรักภักดีต่อผู้ครองท้องที่ก็จะนำ�กริชเก่าที่เป็นสนิมหรือกริช
ที่มีลักษณะพิเศษจุ่มลงในน้ำ�ให้คนที่จะสาบานค่อย ๆ ดื่มน้ำ �
นั้ นพลางประกาศคำ�สาบาน อันเป็ นสูตรศักดิ์สิทธิ์มีความหมาย
ว่า “ถ้าข้าพเจ้าทรยศก็ขอให้กริชนี้ ผลาญข้าพเจ้าเสีย”
พิธี กรรมการให้คำ �สาบาน โดยดื่ มน้ำ�สาบานของ
ชาวไทยภาคใต้ทั้ งตอนล่างและตอนกลาง นิยมกระทำ�กัน
ในกรณีสาบานตนเป็น “อ้ายเกลอ” หรือ “เป็ นเกลอ” (เป็น
เพื่อนร่วมน้ำ�สาบานแบบตายแทนกันได้) โดยใช้กริชหรือ
อาวุธประจำ�ตัวของผู้ร่วมสาบานชนิดอื่นก็ได้ เช่น มีดบาแดะ
(เป็นชื่ อมี ดพกอี กรู ปแบบหนึ่งของตระกู ลช่างปัตตานี )
มีดหางไก่ หอก ลูกขวาน (ขวานขนาดเล็กใช้สำ�หรับพกพา)
เป็นต้น ใช้แช่น้ำ �เพื่อดื่ มร่วมกั น บางครั้งมี การกรีดเลือด
ผู้ร่วมสาบานผสมลงไปด้วย แล้วกล่ าวคำ�สาบานว่าถ้าผิด
คำ�สาบานให้ตายด้วยอาวุธชนิดนั้น ๆ (สุธิ วงศ์ พงศ์ไพบูลย์
และคณะ, ๒๕๔๓ : ๘๑)
สำ�หรับผู้เขียนการศึกษาเรื่องราวเกี่ ยวกับกริ ชจาก
การพูดคุยกับผู้เฒ่าผู้แก่ และกลุ่ มช่างทำ�กริชในปัตตานี และ
ช่างทำ�กริชที่บ้านตะโล๊ะหะลอ อำ �เภอรามัน จังหวัดยะลา พอ
จะสรุปความสำ�คัญของกริ ชได้ ดังนี้ เกี่ยวกั บจุดกำ �เนิดหรือ
แลกเริ่มของการทำ �กริชในปั ตตานี หากจะหาผู้ ริเริ่มทำ�เป็ น
คนแรกเป็นสิ่งที่ยากแก่การสรุปว่าเริ่มต้ นเมื่ อไร แต่หาก
ศึกษาจากเรื่องเล่ าหรือจากตำ�นานท้องถิ่นก็พอจะสรุปได้ว่ า
กริชเริ่ มทำ�ขึ้ นครั้งแรกที่อินโดนี เซีย และเผยแพร่เข้ ามาใน
สังคมไทยเมื่อประมาณ ๓๐๐ ปีที่ แล้ว
นายเจ๊ะแว เต๊ะลูกา เล่าว่า กริชเป็นที่นิยมทำ �กัน
ที่หมู่ เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย โดยมีเจ้าเมืองๆ หนึ่ง
ได้คิดให้ มีการประกวดการทำ�กริชขึ้นและเจ้าเมืองบังคั บให้
ช่างกริชทุกคนส่งกริชเข้าประกวด เมื่อถึงกำ�หนดวันแข่งขัน
กรรมการผู้ตัดสินกริ ชสำ�รวจรายชื่อช่างตีกริ ชทั้งหมด ปรากฏ
ว่ามีช่างผู้หนึ่งไม่ได้ส่งกริชประกวดเจ้าเมืองจึงให้ทหารนำ�ตัว
ช่างผู้นี้มา เมื่อช่างผู้นี้มาถึงวังก็มอบกริชของตนให้กรรมการ
พิจารณา ลักษณะด้ามทำ�ด้วยเหง้าไม้ ไผ่ ฝักทำ�ด้วยกากหมาก
ทำ �ให้เจ้าเมื องโกรธเพราะกริชไม่สวยเหมือนช่างกริ ชคน
อื่นๆ ที่ประดั บกริชด้วยทอง เพชร พลอย อย่างสวยงาม
เจ้ าเมืองจึงเอากริชนั้ นโยนทิ้งในสระน้ำ � และเนรเทศช่าง
ผู้ ทำ�ออกจากเมืองโดยฝากเรือขนส่งสินค้ าให้นำ�ตัวออกจาก
เกาะชวาในวันนั้ นเอง ก่อนออกจากเมืองนั้นช่างผู้นี้ ได้กล่าว
กับเจ้าเมื องว่า “กริชที่ ดีนั้นไม่ได้อยู่ที่เครื่องประดับตกแต่ง
แต่ อยู่ที่ความขลังหรือศักดิ์สิทธิ์ของกริ ชต่างหาก” วันรุ่งขึ้น
เจ้าเมืองตื่ นขึ้นออกไปเดินเล่นที่ ริมสระน้ำ� และได้พบปลา
ขนาดใหญ่ ตายหงายท้องลอยในสระ จึงให้เหล่าเสนานำ�
ปลานั้ นขึ้นมาเพื่อพิสูจน์หาสาเหตุว่าปลาตายด้วยเหตุอันใด
เมื่ อนำ�ปลาขึ้ นมาปรากฏว่าเป็ นกริชที่ เจ้าเมืองขว้ างทิ้ ง
เมื่อวานปักอยู่ ที่ตัวปลา เจ้าเมืองนึ กถึงช่างทำ �กริชจึ งรู้สึก
เสี ยใจเป็นอย่างมากที่ ได้ เนรเทศช่ างตีกริชคนสำ �คั ญไป
ส่ วนช่างตี กริชที่ถูกเนรเทศได้ เดินทางมาถึ งที่ท่ าเรือเมือง
ปั ตตานี และเดินทางต่อไปจนถึงเมืองรามัน โดยพักอยู่ที่
นั้ นจนเจ้าเมืองรามันทราบเรื่องราวความสามารถของช่าง
ตี กริชผู้ นี้ จึงได้สั่งให้ ช่างตีกริชทำ�ให้ดูหนึ่ งเล่มเมื่อทำ �เสร็จ
เจ้ าเมืองจึ งเกิดความประทับใจเป็นอย่างยิ่ งจึงยกย่ องช่าง
ผู้ นี้ ให้เป็นช่างกริชหลวงประจำ�เมืองรามันและตั้งชื่ อให้กับ
ช่ างผู้นี้ว่ า “โต๊ะบั นไดซาระห์ หรือ โต๊ะปาแนซาฆะห์”
ซึ่ งแปลความได้ว่า ปาแนซาฆะห์นายช่างผู้ยิ่งใหญ่
ปาแนซาฆะห์ ได้ถ่ายทอดรูปแบบและเทคนิคต่างๆ
ในการตี กริชแก่ลูกศิษย์ มากมาย ซึ่งต่อมากริชแบบปาแน
ซาฆะห์ จึงได้รับความนิ ยมไปทั่วภาคใต้ตอนล่างตั้ งแต่นั้น
เป็นต้ นมา (สัมภาษณ์เจ๊ะแว เต๊ ะลูกา ณ บ้านเลขที่ ๗๕
หมู่ ที่ ๖ ตำ�บลท่าเรือ อำ�เภอโคกโพธิ์ จังหวั ดปัตตานี)
จากอดีตถึงปัจจุบั นคนในสังคมเชื่อว่ากริชเป็นอาวุธ
ที่ เกิดขึ้นจากคติความเชื่อของฮินดู-ชวา และเป็นอาวุธที่เป็น
ตั วแทนเทพในศาสนาฮินดู จากการศึกษารู ปแบบของกริชใน
ภาคใต้ของไทยพบว่ามีกริ ชมากมายหลายรูปแบบ แต่สำ�หรับ
กริ ชที่มี การพัฒนาจนมีรู ปทรงและลวดลายที่เป็ นรูปแบบ
เฉพาะของท้องถิ่นมีสองรูปแบบคือ
๑. รู ปแบบสกุลช่ างปัตตานี เรี ยกชื่อเป็นภาษา
มลายูท้ องถิ่ นว่าตากริชแบบ “ปาแนซาฆะห์” ลักษณะ
ตากริชจะเรี ยบมีสันตรงกลางคล้ายอกไก่ ทั้งสองข้าง มี ทั้ง
แบบคดและแบบตรง ซึ่ งมีทั้งชนิ ดที่ มีลายในเนื้ อเหล็ก
และไม่ มีลาย ส่ วนด้ามกริชหรือที่นิ ยมเรียกว่ า “หัวกริช”
นิ ยมแกะสลักจากไม้ เนื้อแข็ง เช่ น ไม้แก้ ว งาช้าง เขา
ควาย แกะเป็ นรู ปหั วนกในเทพนิยายลวดลายอ่ อนช้อย
สวยงาม มี จมูกยาวงอน นั ยน์ ตาถลนดุดั น ปากแสยะ