Page 25 - june53

๒๓
เชื่อกันว่ ากริชเป็นอาวุธที่มีมเหศักดิ์ มีมหิ ทธานุภาพ
มีศักดานุ ภาพ และพลานุภาพ ซึ่งล้วนได้คติมาจากวัฒนธรรม
ฮินดู แล้วมี การผสมผสานกับวัฒนธรรมชวา-มลายู “กริ ช
และพระขรรค์ ศรัทธากันว่ าดั้งเดิมเป็นศัสตราภรณ์ประจำ�
องค์พระศิวเทพ หรื อพระอิศวร ซึ่งเป็นผู้ พิทักษ์ธรรม และ
ขจัดธรรม กริชเล่มแรกมีต้นกำ�เนิ ดที่ชวาและรุ่งโรจน์มากใน
สมัยปันหยี ตำ�นานเกี่ยวกับกริชของชวามีหลากหลาย ต่างก็มี
ส่วนพ้องกันที่ว่า กริชอุบัติขึ้นด้วยกฤษฎาภินิหาร จากบุ ญฤทธิ์
และเทวฤทธิ์ผสมกัน เช่ นว่า กัตริย์ฮินดูสกุตรัม (Hindu King
Sakutram) เมื่อประสูติ มาก็มี กริชวางอยู่ข้างพระวรกาย
ชื่อว่า กริ ช “ปโสปติ” ซึ่งคำ �ว่า ปโสปติ ก็คือพระนามหนึ่ง
ของพระศิวะ ครั้นต่อมากริชจึงเป็นตัวแทนของพระศิวะ การ
ตกแต่ งกริชของชาวชวาจึงมักมีด้ามกริชเป็นรูปศิ วลึงค์ และ
มีลายกริชบางเล่ มเป็นรูปโยนิโทรณะ อันเป็นสัญลั กษณ์ของ
พระอุมาอยู่ ใกล้กั่นกริช บางส่วนของตากริชมี รูปลั กษณ์ของ
คชาแห่งพระคเณศ เหล่านี้ เป็นต้น” (สุ ธิวงศ์ พงศ์ ไพบูลย์
๒๕๔๑ : ๑๒๔)
จากความนิ ยมแพร่หลายแต่ ละท้ องถิ่นจึ งปรั บ
รูปแบบของกริชในส่ วนต่าง ๆ ให้เข้ ากับรสนิยมในท้องถิ่น
ของตนเอง เช่น ตากริ ช ฝักกริช และด้ ามกริช เป็นต้น
ทำ�ให้เกิดกริชรูปแบบต่าง ๆ ขึ้นในแต่ละท้องที่ มีรูปลักษณ์
ทางศิลปกรรมปลีกย่อยผิดเพี้ยนแตกต่ างกันออกไปบ้าง แต่
โครงสร้างใหญ่ยังคงรักษาไว้ตามแบบแผนดั้งเดิม
เนื่ องจากกริชเป็ นศั สตราวุ ธที่ มีกำ �เนิ ดมาจาก
วัฒนธรรมฮินดู-ชวา ในสมั ยอาณาจักรมัชปาหติที่เกี่ยวเนื่อง
อยู่ในลั ทธิไศวนิกาย กริชจึ งกลายมาเป็นสัญลั กษณ์ หรื อ
ตัวแทนแห่งพระศิ วะด้ามกริชแบบชวา-ฮินดู ในอดีต จึงมัก
จะแกะสลั กเป็นรู ปของเทพเจ้า (พระศิวะ) เพื่อความขลั ง
ความศักดิ์สิทธิ์ และเพื่อความเป็นสิ ริมงคลแก่เจ้าของและ
ผู้ที่ นำ�เอากริชไปใช้ เทพดังกล่าวศิ ลปินหรือช่างผู้ประดิษฐ์
จะสร้างสรรค์ออกมาให้อยู่ในรูปของยั กษ์หรือรากษส ซึ่งเป็น
ปางที่ดุร้ายขององค์พระศิวะปางหนึ่งหรือในตอนใดตอนหนึ่ง
ของตำ�นานฮินดู นอกจากนั้นในตากริชหรื อใบกริชบางเล่ม
ช่างตี กริชจะสร้างให้มี ลายตาเป๊าะกาเยาะห์ หรือลายตีน
ช้างอยู่ด้วย ซึ่งลายดังกล่าวนี้เป็นสัญลักษณ์ของโยนิโทรณะ
หรือสัญลั กษณ์ของพระอุมา อันเป็ นศักดิ์ ขององค์พระศิวะ
บางเล่ มจะมี หู หรืองวงช้ างซึ่ งเป็ นสั ญลั กษณ์ ขององค์
พระคเณศวรอยู่ด้ วย จึงเห็นได้ว่ าทั้งชุ ดของกริ ช ได้แก่
ด้ ามกริชและใบกริ ชนั้น ได้มีสั ญลักษณ์ของเทพในลั ทธิ
ไศวนิกาย รวมอยู่ด้วยกันทั้งสามองค์ ดังนั้นการพกพากริ ช
ติดตัวหรือมีกริชเอาไว้ ในบ้านเรือนก็เสมือนดั่งมีองค์พระศิวะ
แม่พระอุมา และพระคเณศวร คอยปกป้องคุ้มครองแก่
เจ้าของกริชและครอบครัวนั้นอยู่ตลอดเวลา
เมื่อสถานภาพของกริชมีบทบาทและหน้ าที่มากกว่า
การใช้เป็นอาวุธดังกล่าวข้างต้น ในสังคมยังมีเรื่ องราวและ
เหตุการณ์ที่เกี่ ยวข้องกั บกริชและได้บั นทึกไว้เป็นวรรณกรรม
ลายลักษณ์ และเป็นวรรณกรรมมุ ขปาฐะและเล่าสืบกั นมา
ยืนยันให้เห็นว่ามีการนำ�กริชไปใช้ ในโอกาสต่าง ๆ เช่ น
ในประเทศมาเลเซีย เมื่อมีพระราชพิธี ราชาภิเษก
หรือสถาปนาสุลต่านเป็นพระราชาธิบดี ต้องมีกริชในพิธี กรรม
นั้นเป็นเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศ พิธี กรรมเช่นนี้เคยมี
ในการสถาปนาเจ้าเมืองใน ๗ หัวเมืองมลายูของภาคใต้ด้ วย
บางเมืองของมลายู ในอดีต เช่น เมืองเปรัคจะมีกริชประจำ�
บัลลังก์ ซึ่งมี ความเชื่อด้ วยว่าเป็นกริชที่ ได้รับพระราชทาน
มาจากสวรรค์
กริชประจำ�เมื องของเจ้าเมืองยะหริ่ง ทายาทยังคง
เก็บรั กษาสืบทอดมาจนตราบเท่าทุกวันนี้ แต่เดิมเคยใช้ ใน
พิธีราชราชาภิเษกของเมืองนี้ ปัจจุบั นยังใช้สำ�หรับประกอบ
พิธีสำ�คัญ เช่น พิธี โกนผมไฟ ขึ้นเปล เจ้าสุหนัตของทายาท
ในสายตระกูลนี้ โดยจะนำ�กริชวางบนพานที่มีผ้าเหลืองปูรอง
ผ้าเหลืองเป็ นสัญลักษณ์ของวรรณะกษัตริย์ตามคติของฮินดู
ที่สืบทอดมาสู่ชวา-มลายู
มีเรื่องมากมายที่กล่าวถึงการใช้กริชเป็นองค์ประกอบ
พิธีกรรมให้คำ �สาบาน การให้คำ�สาบานมักคู่กับวัตถุศักดิ์สิทธิ์
และสถานที่ที่ใช้สาบาน เมื่อทั้งสามองค์ประกอบบริบูรณ์ และ
สุดยอดก็จะไม่มีคนมลายูคนใดกล้าสวนคำ�สาบานนั้น “สถาน
ที่สาบานบางที ก็เป็ นหลุมฝั งศพ...กระบวนการให้คำ�สาบาน
ที่ทำ �กันมากที่สุด ประกอบด้วยการพรมน้ำ �มะนาวลงบนใบ
กริช กรดน้ำ�ส้มจะกัดใบกริชทำ�ให้เกิดรอยสนิทเป็นคราบจับ