Page 47 - july53

๔๕
สาระน่ ารู้
วั นนี้ เราจะยั งคงเรียน-รู้ -เรื่องหนั ง ด้วยการ
ทำ�ความเข้าใจใน “ธาตุ” ต่างๆ ที่มาประกอบกันเข้าเป็น
หนัง ซึ่งธาตุที่หนึ่งนั้น เราเริ่มต้นกั นด้วย “ธาตุ” ที่เรียกว่า
“ภาพที่ แลเห็นได้ด้ วยตา”
ข้อเขียนเหล่านี้ อาจารย์ ม.ร.ว.คึ กฤทธิ์ ปราโมช ได้
ค้ นคว้าเรียบเรี ยงไว้ ในช่วงที่ ไปร่วมเล่ นหนังเรื่อง “อั๊กลี่
อเมริกัน” กับมาร์ลอน แบรนโด เมื่อราว ๆ ปี พ.ศ. ๒๕๐๕
ซึ่งผมได้ นำ�มาอ้างถึงไปส่วนหนึ่งแล้ว แต่ยังไม่จบ วันนี้ เรา
จะได้เรี ยน-รู้-กันต่ อไป
อาจารย์ คึกฤทธิ์ อธิ บายว่า
“ผู้สร้างหนังอาจจะบอกถึงเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิ ดขึ้น
โดยใช้ วิธีแสดงภาพบางอย่างแต่เพียงชั่วครู่ แต่ ภาพที่แสดง
นั้ น จะต้องฝังลงไปในใจของคนดู
เช่ นภาพล้ อรถที่ กำ�ลั งหมุ นอยู่บนพื้ นถนนอย่าง
รวดเร็ว และมีฝุ่ นตลบนั้น จะทำ�ให้ ใจคนดูนึ กถึงความเร็ ว
หรือการเดินทางอย่างรวดเร็ว
ภาพมี ดตัดกระดาษทิ้งวางอยู่ บนโต๊ ะ ในขณะที่
ตัวแสดงตามท้ องเรื่องกำ�ลังมีเรื่ องโกรธเคืองกับผู้ ใดผู้หนึ่ ง
อยู่นั้ น อาจแสดงให้คนดูแลเห็ นความรู้สึกอั นแท้จริ งของ
ตัวละครนั้ นได้ว่า เขาสามารถจะฆ่าผู้ที่ เป็นศัตรู กับเขาเสีย
ก็ได้หรื อภาพโต๊ะตัวหนึ่ง ซึ่งมีเสื้อคลุมและหมวกราคาแพง
กองสุมๆ กันอยู่นั้น ก็สามารถทำ�ให้คนดูเข้าใจได้ว่า สถานที่นั้น
เป็นที่ชุมนุ มของเหล่าเศรษฐี
ภาพอี กอย่ างหนึ่งก็คื อ การแสดงท่ วงทีกิริยาของ
คนหลายคนต่ อวัตถุ อย่ างเดี ยวกัน หรื อต่ อเหตุการณ์ ใด
เหตุการณ์หนึ่ งที่เกิดขึ้น ก็เป็นวิธีที่ผู้สร้างภาพยนตร์ สามารถ
แสดงนิสัยใจคอของตัวละครแต่ละตัวให้ปรากฏแก่คนดูอย่าง
ชัดแจ้งได้
ตัวอย่างเช่ น มีผู้ชายสามคน มาพบศพคนนอนตาย
อยู่พร้อมกัน
ชายคนหนึ่ง อาจจะมองศพนั้นอย่างไม่สนใจ เหมือน
กับว่าศพคนนั้นเป็นซากสัตว์ชนิดหนึ่งที่ถูกยิงตายเท่านั้นเอง
การแสดงท่าทางเช่นนี้สามารถแสดงให้คนดูเห็นว่าชายคน
นั้นเป็นนั กเลง หรือไม่ก็เป็นผู้ ร้ายที่เคยฆ่าคนมาแล้วมาก
ส่วนชายคนที่ สอง ยังเป็ นหนุ่ม เมื่ อแลเห็ นศพ
คนนอนตายอยู่ ก็ถอดหมวกออก และยืนประสานมือก้ มศีรษะ
เล็กน้อยด้วยความเคารพ ก็จะทำ�ให้คนดูเข้าใจได้ว่า ชายหนุ่ม
คนนั้ นเป็นผู้มีนิ สัยใจคอเรียบร้อยได้รับการอบรมมาแล้ว
อย่างดี และเป็ นผู้ที่ยังบริสุทธิ์ในชีวิต
ถึงชายคนที่ สาม เป็นคนสูงอายุ เมื่ อเห็นศพก็ไม่พูดจา
ว่ากระไร แต่เดินเข้าไปคุกเข่ าลงข้างศพ แล้วเอามือล้วง
ไปตามกระเป๋าของผู้ตาย เพื่อค้นหาสิ่งใดสิ่ งหนึ่ง ซึ่งคนดู
ที่เห็นท่วงที เหล่านี้ ก็อาจเข้าใจได้ว่า ชายสูงอายุคนนั้นเป็น
ผู้ที่เจนจัดต่ อชีวิต คงผ่านเหตุการณ์มาแล้วมาก เมื่อประสบ
เหตุการณ์ ใดที่ผิ ดปกติเข้ า เขาก็ย่อมจะหาหลักฐานหรื อหา
หนทางที่จะแก้ ไขสถานการณ์ อันเป็นวิกฤตนั้นได้ทั นที”
อาจารย์คึกฤทธิ์ระบุว่ า ภาพต่างๆ ที่อ้างถึงนี้ มีอยู่ใน
ฉากหนึ่งของหนังเรื่อง The Treasure of Sierra Madre
หนังอเมริกันคลาสสิ ครุ่นโบราณเก๋ากึก ที่กำ�กับการแสดงโดย
จอห์น ฮุสตัน ใครที่สนใจอยากดู อยากรู้ หรืออยากศึ กษา
เรื่องหนังอย่างจริงจัง น่าจะไปค้นหามาดูได้ ไม่ยาก เพราะ
ทุกวันนี้ขบวนการรี พริ้นต์หนังเก่ าๆ ของกลุ่มคนที่รักหนังนั้น
ก้าวหน้าและทันสมัยมาก หนังโบราณหลายเรื่อง เขาสามารถ
ขุดหามาฉายดูกันได้ โดยไม่ มีปัญหาใดๆทั้ งสิ้น ยกเว้นเรื่อง
เดียว คือ ปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย หรือค่าลิขสิทธิ์ ซึ่งเป็นปั ญหา
อีกเรื่องหนึ่งในวงการอุตสาหกรรมหนั ง ซึ่งห่ างไกลไปจาก
เรื่องที่เรากำ�ลังเรี ยนรู้กันอยู่นี้ ที่ถ้าหากจะพูด จะต้องแยก
พูดกันเป็นอีกเรื่องหนึ่งต่างหากออกไป
อย่ างไรก็ ดี อาจารย์ คึ กฤทธิ์ ยั งมี คำ �อธิ บาย
องค์ประกอบของหนัง ในเรื่องของภาพที่แลเห็ นได้ด้วยตา
ต่อไป ด้วยรายละเอียดดังนี้
“หนังเรื่องนี้ เป็นตัวอย่ างอันดี ที่จะแสดงให้เห็นว่า
ผู้กำ�กับการแสดงสามารถแสดงออกซึ่ งธรรมบางอย่างที่เขา
ต้องการจะชี้ ให้คนดูเห็น โดยอาศัยการแสดงภาพต่างๆ ที่
มีความหมาย ภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นเรื่องของชายสามคน
ซึ่งออกแสวงหาทองคำ�ด้วยความโลภ การแสวงหาทองคำ�
นั้น ทำ �ให้ชายคนหนึ่งต้ องเสียชีวิ ตไป และอีกสองคนต้อง
สมบัติ ภู่กาญจน์...เรื่อง