Page 43 - july53

๔๑
ของเครือญาติ การเคารพนับถือผู้มีภู มิรู้และภูมิธรรม และ
การรู้จักตอบแทนบุ ญคุณบนพื้นฐานของสภาพเศรษฐกิจที่
พอเพียง ไม่มุ่งเน้นเรียกร้องค่ ารักษาแต่อย่างใด วิธีการ
รักษาโรคของหมอพื้ นบ้าน จะมุ่งเน้นการรักษาโดยอาศั ย
ทั้ งพิธี กรรม (จิตบำ�บัด) เช่น การเรี ยกขวัญ (เมื่ อมีการ
เจ็บป่วยหรือประสบเคราะห์ กรรมที่ไม่ดีในชีวิ ต จึงต้องสู่ขวัญ
หรือเรี ยกขวัญให้ มาอยู่กับเนื้อกับตั ว) กายบำ�บัด สมุนไพร
บำ�บัด และการประพฤติปฏิบัติตามสิ่งแวดล้อมและสิ่งเหนือ
ธรรมชาติ ในการรักษาแต่ละครั้งมักจะควบคู่กัน การวิ นิจฉัย
โรค หมอพื้นบ้านจะวินิจฉัยโรคโดยดูจากอาการ การสอบถาม
จากผู้ป่ วย ซึ่งเป็นกระบวนการใช้ความคิดในการไตร่ตรอง
วินิ จฉัยโรคและคิดวิ ธีการรักษาพยาบาล การรักษาโรคของ
ชาวบ้ านและแนวโน้มในอนาคต ประชาชนของชุมชนมี
ความเชื่อมั่นและนิยมที่จะใช้บริการหมอพื้นบ้านในการรักษา
โรค และในอนาคตยังมีแนวโน้มที่ชาวบ้านจะใช้บริการอยู่ใน
เกณฑ์มากขึ้ น
กระบวนการปลุ กจิตสำ�นึ กและสร้างความ
ตระหนั กให้ชุมชนมี ความรู้และหันมาใช้ บริการแพทย์ ใน
การดูแลรักษาตนเองในเบื้องต้น พบว่า ได้มีการจัดกิจกรรม
ส่งเสริมให้ปลูกสมุนไพรในบ้าน สอนเด็กให้รู้คุณค่าสมุนไพร
มีการจัดระเบี ยบวิธีการรั กษาเป็นหมวดหมู่ ให้ชัดเจน หาก
มีการเจ็ บป่วยก็จะแนะนำ�ให้ ไปหาหมอเมือง เป็นต้ น ส่วน
แนวทางการให้ ชุมชนหันมาใช้บริการแพทย์พื้นบ้านในการ
ดูแลรักษาตนเองในเบื้องต้น ก็จะมีการนำ�สมุนไพรมาไว้ใน
สถานีอนามัย และให้ คำ�แนะนำ�การใช้ยาสมุนไพร ตลอดจน
ให้ความรู้ของผลข้างเคียงของการกินยาแผนปัจจุ บัน และ
การประชาสัมพั นธ์เกี่ ยวกับสถานที่และวิธี การรักษาแพทย์
พื้นบ้าน
กระบวนการฟื้นฟูและสืบทอดโดยให้เยาวชน
มี ส่วนร่วมในการอนุ รักษ์แพทย์พื้ นบ้าน พบว่า นักเรียน
ให้ความสนใจและให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี แสดงให้เห็น
ว่าการดำ�เนิ นงานถ่ายทอดองค์ความรู้ เหล่านี้ ให้กับนักเรี ยน
สามารถกระทำ�ได้ โดยนักเรียนมีความพร้ อมที่จะรับการ
ถ่ายทอด นอกจากนี้ ชุมชนยังต้ องการส่งเสริมให้ นักเรียน
ได้ รับการถ่ายทอดองค์ความรู้ โดยเสนอแนะให้มี การจัด
กิจกรรมถ่ายทอดองค์ความรู้ โดยการให้นั กเรียนได้ศึกษา
ภาษาล้านนา (เพราะโดยส่วนใหญ่ตำ�รายาจะเป็นภาษาล้านนา)
และให้บวชเรียนเพื่อทำ�พิธี กรรมบางประการได้
กลไกให้คนในชุ มชนหันมาใช้บริการแพทย์
พื้ นบ้านในการรักษาโรคเบื้ องต้ น พบว่า ควรให้ มี การ
ถ่ายทอดความรู้ ให้แก่เยาวชน ด้านหมอเมืองควรเขียนตำ �รา
รวบรวมให้กับสถานีอนามัย และทุกคนในชุมชนต้ องช่วยกัน
ประชาสัมพั นธ์การอนุรักษ์สมุนไพรหายาก และรณรงค์ ให้
ปลูกพืชสมุนไพรเพิ่มมากขึ้ น เป็นต้ น
ดังนั้น งานวิ จัยเรื่องการอนุรักษ์และฟื้ นฟูภูมิปัญญา
แพทย์พื้นบ้ านเพื่อการดูแลสุ ขภาพ ตำ�บลห้วยแก้ว อำ�เภอ
ภูกามยาว จังหวัดพะเยา จึงมุ่งหวังเป็นอย่างยิ่งว่า จะสามารถ
สร้างองค์ความรู้ที่เป็นตำ�รายาเกี่ยวกับการแพทย์ พื้นบ้ านทั้ง
ภาคทฤษฎีและภาคปฏิ บัติ เพื่อให้ประชาชนหันมาสนใจ
การรักษาแพทย์พื้นบ้ านกันในเบื้องต้น และเพื่อเป็นการลด
ค่าใช้จ่ายในการรักษาโรคในครัวเรือน ตลอดจนให้เยาวชน
ได้ตระหนักและให้ความสนใจในการแพทย์พื้นบ้าน เพื่ อให้
มีการสืบทอดองค์ความรู้ ในด้านนี้ต่อไปในอนาคต
ข้อมูลจาก : งานวิ จัยเรื่องการอนุ รั กษ์และฟื้ นฟูภูมิ ปัญญา
แพทย์ พื้ นบ้ านเพื่ อการดู แลสุ ขภาพ ตำ�บล
ห้ วยแก้ว อำ �เภอภู กามยาว จั งหวัดพะเยา
ของสำ �นักงานวัฒนธรรมจั งหวัดพะเยา งาน
วิจัยนี้ ได้รั บทุนอุดหนุ นการวิ จัยจากสำ �นักงาน
คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่ งชาติ กระทรวง
วัฒนธรรม