Page 42 - july53

Basic HTML Version

๔๐
วิ
จั
ยวั
ฒนธรรม
ชุ
มชนตำ
�บลบ้
านห้
วยแก้
ว อำ
�เภอภู
กามยาว จั
งหวั
พะเยา เป็
นชุ
มชนที่
ยั
งมี
วิ
ถี
การรั
กษาสุ
ขภาพแบบพื้
นบ้
าน
ดั้
งเดิ
ม โดยการใช้
ยาสมุ
นไพรและการรั
กษากั
หมอเมื
อง
(คื
อผู้
ที่
มี
หน้
าที่
สื
บต่
อและถ่
ายทอด ภู
มิ
ปั
ญญาที่
เป็
นระบบ
การแพทย์
ไว้
โดยมี
หน้
าที่
ป้
องกั
นและดู
แลสุ
ขภาพของคนใน
ชุ
มชน นอกจากนี้
ยั
งอาจทำ
�หน้
าที่
เป็
นผู้
นำ
�จิ
ตวิ
ญญาณ ตลอด
จนเป็
นศู
นย์
รวมทางจิ
ตใจของคนในชุ
มชนด้
วย) โดยเฉพาะ
ในชุ
มชนนี้
มี
หมู่
บ้
านหนึ่
ง เรี
ยกว่
บ้
านอิ
งโค้
ซึ่
งถู
กขนาน
นามว่
อิ
งโค้
งดงยา
เนื่
องจากในหมู่
บ้
านนี้
มี
สมุ
นไพรและ
หมอพื้
นบ้
านเป็
นจำ
�นวนมากนั่
นเอง ซึ่
งในปั
จจุ
บั
นชุ
มชนแห่
งนี้
ได้
มี
การก่
อตั้
ชมรมหมอเมื
องตำ
�บลห้
วยแก้
ขึ้
น โดย
มี
สถานที่
ดำ
�เนิ
นการในสถานี
อนามั
ยตำ
�บลห้
วยแก้
ว และมี
หมอเมื
องอยู่
จำ
�นวน ๔๒ คน แบ่
งได้
หลายประเภท ได้
แก่
หมอยา หมอเป่
า หมอนวด หมอพิ
ธี
กรรม หมอกระดู
เป็
นต้
แต่
เนื่
องจากในปั
จจุ
บั
นนี
สภาพสั
งคมและสิ
งแวดล้
อม
ได้
มี
การเปลี่
ยนแปลงไปอย่
างรวดเร็
วตามการพั
ฒนาประเทศ
ผลของการเปลี่
ยนแปลงดั
งกล่
าว ได้
ส่
งผลกระทบต่
ประชาชนในชุ
มชนทำ
�ให้
มี
สุ
ขภาวะที่
เสี่
ยงต่
อโรคเรื้
อรั
งหลาย
ชนิ
ด เช่
น โรคมะเร็
ง โรคความดั
น และโรคเบาหวาน เป็
นต้
ทำ
�ให้
ในปี
๒๕๕๐ สถานี
อนามั
ยตำ
�บลห้
วยแก้
ว ต้
อง
ดำ
�เนิ
นการเวที
ประชาคม เพื่
อประเมิ
นสุ
ขภาพของประชาชน
ในหมู่
บ้
านเขตพื้
นที่
สถานี
อนามั
ยฯ ซึ่
งพบว่
า ประชากรในเขต
พื้
นที่
มี
ปั
ญหาด้
านสุ
ขภาพ โดยเฉพาะในกลุ่
มโรคเรื้
อรั
ง เช่
ความดั
นโลหิ
ตสู
ง เบาหวาน และผู้
ป่
วยกลุ่
มเสี่
ยง มะเร็
เต้
านม มะเร็
งปากมดลู
ก ซึ่
งปั
จจุ
บั
นถื
อเป็
นภั
ยเงี
ยบที่
สั
งคม
ไทยต้
องตระหนั
กและให้
ความสนใจอย่
างมาก เพราะเป็
โรคที่
สำ
�คั
ญในการให้
บริ
การด้
านสาธารณสุ
ข ส่
งผลให้
ค่
าใช้
จ่
ายในการรั
กษาเพิ่
มขึ้
นด้
วย นอกจากนี้
ยั
งพบว่
า สาเหตุ
ของ
โรคต่
างๆ มาจากการใช้
สารเคมี
เพื่
อการเกษตรที่
มี
การใช้
กั
อย่
างแพร่
หลายในทุ
กๆ หมู่
บ้
าน และการมี
พฤติ
กรรมการ
บริ
โภคที่
ไม่
ถู
กต้
อง เช่
น การรั
บประทานอาหารสำ
�เร็
จรู
ป การ
รั
บประทานอาหารที่
มี
สารพิ
ษปนเปื้
อน จึ
งทำ
�ให้
สถานี
อนามั
ยตำ
�บลห้
วยแก้
ว ต้
องร่
วมมื
อกั
บชาวบ้
านก่
อตั้
งชมรม
หมอเมื
องขึ้
น เพื่
อเป็
นทางเลื
อกให้
ประชาชนหั
นมาใช้
ภู
มิ
ปั
ญญาชาวบ้
าน แต่
ทั้
งนี้
การดำ
�เนิ
นงานก็
ยั
งประสบปั
ญหา
อี
กมากมาย เช่
น การไม่
เชื่
อถื
อหมอเมื
องในการรั
กษา และ
ชาวบ้
านได้
หั
นไปให้
ความสำ
�คั
ญกั
บการรั
กษาแพทย์
แผน
ปั
จจุ
บั
นมากกว่
จากปั
ญหาดั
งกล่
าว จึ
งได้
มี
การศึ
กษาวิ
จั
ยเรื่
อง
การ
อนุ
รั
กษ์
และฟื้
นฟู
ภู
มิ
ปั
ญญาแพทย์
พื้
นบ้
านเพื่
อการดู
แล
สุ
ขภาพ ตำ
�บลห้
วยแก้
ว อำ
�เภอภู
กามยาว จั
งหวั
ดพะเยา
โดยมี
วั
ตถุ
ประสงค์
เพื่
อรวบรวมและค้
นหาองค์
ความรู้
ดั้
งเดิ
เรื่
องแพทย์
พื้
นบ้
าน วิ
ธี
การรั
กษาโรคของหมอพื้
นบ้
านและ
การรั
กษาโรคของชาวบ้
าน ศึ
กษากระบวนการปลุ
กจิ
ตสำ
�นึ
และสร้
างความตระหนั
กให้
ชุ
มชนมี
ความรู้
และหั
นมาใช้
บริ
การแพทย์
ในการดู
แลรั
กษาตนเองเบื้
องต้
น และศึ
กษา
กระบวนการฟื้
นฟู
และสื
บทอดโดยให้
เยาวชนมี
ส่
วนร่
วมใน
การอนุ
รั
กษ์
แพทย์
พื้
นบ้
าน ตลอดจนเป็
นกลไกให้
คนในชุ
มชน
หั
นมาใช้
บริ
การแพทย์
พื้
นบ้
านในการรั
กษาโรคเบื้
องต้
สำ
�หรั
บวิ
ธี
ดำ
�เนิ
นการวิ
จั
ยนั้
น จะเน้
นการมี
ส่
วนร่
วม
ของชุ
มชน โดยใช้
วิ
ธี
ศึ
กษาข้
อมู
ลแบบเจาะลึ
ก และอาศั
ความร่
วมมื
อระหว่
างประชาชนทั่
วไป พระสงฆ์
เด็
กและ
เยาวชน สาธารณสุ
ขและอาสาสมั
ครสาธารณสุ
ข หมอเมื
อง
ผู้
นำ
�ชุ
มชน และครู
แล้
วนำ
�ข้
อมู
ลเหล่
านั้
นมาวิ
เคราะห์
และ
สั
งเคราะห์
ซึ่
งผลการวิ
จั
ยสรุ
ปได้
ว่
การรวบรวมองค์
ความรู้
ดั้
งเดิ
มเรื่
องแพทย์
พื้
นบ้
าน
พบว่
า กระบวนการถ่
ายทอดการเรี
ยนรู้
ส่
วนใหญ่
จะได้
รั
บการถ่
ายทอดภู
มิ
ปั
ญญาด้
านการรั
กษาพื้
นบ้
านจาก
ระบบเครื
อญาติ
หมอพื้
นบ้
าน พระภิ
กษุ
และจากการศึ
กษา
ฝึ
กฝนด้
วยตนเอง
วิ
ธี
การรั
กษาโรคของหมอพื้
นบ้
านและการ
รั
กษาโรคของชาวบ้
านตำ
�บลห้
วยแก้
พบว่
า ระบบการ
ดู
แลรั
กษาสุ
ขภาพของหมอพื้
นบ้
าน เป็
นระบบการดู
แล
สุ
ขภาพของตนเองและของชาวบ้
านที่
ดำ
�รงอยู่
ในชุ
มชน
ท้
องถิ่
นมาโดยตลอด และยั
งคงมี
บทบาทหน้
าที่
สำ
�คั
ญในการ
รั
บใช้
ชุ
มชนที่
ตนเองอาศั
ยอยู่
ตราบจนปั
จจุ
บั
น การรั
กษาโรค
ของหมอพื้
นบ้
านเน้
นหนั
กไปในด้
านจิ
ตใจ และความผู
กพั
สิ
งหา....เรื่
อง