Page 39 - july53

๓๗
โดยเฉพาะในยุคปัจจุบั นคำ�ว่าช่าง กับศิลปิน มีนิยาม
ความหมายที่ต่างกั นโดยเฉพาะเรื่องของทัศนคติหรือค่านิยม
ในสังคมที่มองว่า ศิลปิน คือผู้รังสรรค์ผลงานทางศิลปกรรม
แขนงต่างๆ ไม่ ว่าจะเป็นศิ ลปประยุกต์หรือ ศิลปะบริสุทธิ์ ซึ่ง
มักมีการสร้ างบุคลิกที่มีเอกลักษณ์ ไว้เป็นจุดขาย มีปรัชญา
แนวความคิดอั นล้ำ�เลิ ศยากที่มนุ ษย์ ปุ ถุชนเดิ นถนนจะ
เข้าใจได้ มีราคาค่าผลงานที่แพงลิบลิ่ ว ส่วนคำ�ว่า ช่าง ใน
อดีตมี ความหมายถึงผู้ ทรงภูมิ มี ความรอบรู้ ในสรรพวิ ชาที่
หลากหลายแขนงทางศิลปศาสตร์และเชิงช่าง แต่ในปัจจุบัน
มิติความหมายกลับตรงกันข้าม เช่น ช่างมีความหมายเพียง
แค่ผู้ ที่ใช้ ทักษะความชำ �นาญมากกว่าความคิ ดสร้างสรรค์
หรือช่างผู้ ใช้แรงงานมากกว่าฝีมือโดยทั้งหมดได้สร้างสรรค์
งานช่าง ที่เรียกว่าศิลปะ ก่อเกิดเป็น ของใช้งานช่างเครื่อง
มื อเครื่องใช้ต่างๆ โดยในบริ บทของชาวบ้านจะมี ความรู้
ความสั นทัดในการนำ�เอาสิ่งที่อยู่ ใกล้ตัวตามธรรมชาติ มา
ประดิษฐ์ ปรุ งแต่งและดัดแปลง ซึ่งประดิษฐกรรมเหล่านี้
ล้วนแต่ มีเอกลักษณ์ เฉพาะตนแตกต่างกันไปในแต่ละกลุ่ม
ชาติพันธุ์
ทั้งนี้แนวทางการสร้างสรรค์ดั งกล่าว อาจารย์ วรรณี
วิบู ลสวัสดิ์ แอนเดอสัน ได้อธิบายตามกรอบแนวคิ ดทางมิติ
สินค้ าสำ�หรั บโครงการหนึ่งหมู่บ้านหนึ่ งผลิตภัณฑ์ เท่านั้น
ภู มิปัญญาชาวบ้ านก็เลยกลายเป็นแค่เรื่ องการสานกระบุง
ตะกร้ า หรือทอผ้า ทำ�ไวน์ เป็นเรื่องๆ ไป โดยไม่สัมพันธ์
กั บการจัดการฐานทรั พยากรและการจั ดการทางสังคม
(นิธิ เอียวศรีวงศ์ มติชนสุดสัปดาห์ฉ.๗-๑๓มี.ค๔๖น.๔๕-๔๖)
ขบวนการสืบต่อจากรุ่นสู่รุ่นของภูมิปัญญาที่อาศัยการ
ถ่ายทอดด้วยหลักการปฏิบัติหรือ มุขปาฐะ มากกว่าหลักการ
เชิงทฤษฏีที่เป็นลายลักษณ์อักษร ในงานช่างก็จะมีประจั กษ์
พยานด้ านวัตถุเป็นหลักฐานสำ�คัญ ดั งนั้นจะเห็นได้ว่ าสิ่งที่
เรี ยกว่าภูมิปั ญญาชาวบ้าน ในสังคมเก่ ามีความสอดคล้อง
สัมพั นธ์กับโครงสร้างทางสั งคมประเพณี ในฐานะวัตถุที่ มี
ความหมายทางบริ บทแห่งวัฒนธรรม โดยทั้ งหมดได้ผ่ าน
พัฒนาการของการปรุงปรับดัดแปลง ตกผลึกทั้งทางความคิด
ความเชื่อมาสู่ แนวทางการปฎิ บั ติ สืบต่ อกั นมา จนเป็ น
ระเบี ยบแบบแผนทั้ งนี้ก็เพียงเพื่ ออำ�นวยความสะดวกให้
มนุษย์ ได้มีคุณภาพชีวิตที่ ดีขึ้น จนถึ งระดับหนึ่งเริ่มที่จะเสริ ม
เติมแต่ งให้มีความสวยงามตามบริ บทแห่งรสนิยมของยุค
สมัยนั้นๆ หรือจะเรียกว่าร่วมสมัยก็ได้ ถ้าในมิติแขนงงานช่าง
หรือ ที่นิ ยมเรียกกั นอย่ างในสมัยต่อมาว่ า ศิลปะ โดย
ผู้รังสรรค์ผลงานเหล่านี้ถูกเรี ยกว่าช่างหรือศิลปิน
ศิลปะพื้นบ้านตุ๊กตาไม้จำ�หลักเฝ้าสุสานเผ่าจารายในเวียดนาม ฮูปแต้มศิลปะชาวบ้านอีสาน