Page 38 - july53

๓๖
โดยวาทกรรมที่ถูกใช้ช่วงชิ งความได้เปรียบกันก็คือ
สิ่งที่ เรียกว่า ภูมิ ปัญญาชาวบ้าน หรือ ภูมิ ปัญญาท้องถิ่น
เป็ นซึ่งเป็นวัฒนธรรมนำ �เข้าจากภายนอกทั้งในแง่ ภาษา
และนิ ยามความหมาย ผ่านนักวิชาการ โดยที่ ตัวชาวบ้าน
เองก็ พอใจอยากได้ จึ งรับเอาคำ�นี้ไปใช้เป็นของตัวเองอย่าง
สนิ ทสนมโดย อ้ างถึง ค้นหา เอามายื นยั นฯลฯ จนเป็น
เรื่ องปกติ โดยถือเป็น แกนกลางของการสร้างอัตลักษณ์
ท้องถิ่นที่ถู กสร้างขึ้นมาใหม่ เพื่อตอบสนองรั บใช้รัฐและ
ตลาดสมั ยใหม่ ที่เชื่อมโยงท้ องถิ่นต่ างๆ เข้าเป็นอั นหนึ่ง
อันเดียวกันอย่างเบ็ดเสร็จ โดยทั้งหมดนี้ทำ�ให้ตัวตนเดิมของ
ท้ องถิ่ นต่างๆเลือนหายไป ด้วยสาเหตุที่ ไม่ สอดคล้องกั บ
วิ ถี ในโครงสร้างสังคมใหม่ ที่ มีความซั บซ้อนมากกว่าใน
อดีต โดยกระบวนการนี้ เริ่มขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๕ และเพิ่ม
ความเข้ มข้นในยุคพัฒนาของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ โดย
ภู มิปัญญาที่ถูกสร้างขึ้นใหม่ เช่น การทำ�มาหากินและความ
มั่ นคงทางอาหารและสังคม ก็มีความสัมพันธ์ กับสิ่งที่เรียกว่า
ภู มิปัญญาชาวบ้ าน ดังนั้ นหมายความว่าคิดเรื่องอะไรก็ ได้
ล้วนเป็นหรื อสัมพันธ์กับภูมิปั ญญาชาวบ้านทั้งนั้น วาทกรรม
นี้ ทรงพลัง แต่ ต้ องระวังเพราะจะมีผู้ ช่วงชิงกั นเข้ามาให้
ความหมาย ที่ ทำ �ให้ชาวบ้านเองหมดพลั งต่อรองลงได้
เช่ น ถ้าภู มิปั ญญาชาวบ้านหมายถึงความฉลาดที่จะผลิ ต
กระบวยสังวาสศิลปะชาวบ้านสมบัติส่วนตัวอาจารย์นิวัติ กองเพี ยร
กระต่ายขู ดมะพร้าวในวัฒนธรรมพื้ นบ้านปักษ์ ใต้
ชุดกันฝนชาวนาในเวียดนาม
ศิ ลปะและภูมิ ปั ญญาชาวบ้ าน โดยเบื้องต้ นมี
เป้าหมายเพียงเพื่ อสนองตอบต่อ ความต้องการและความ
จำ�เป็ นพื้นฐานของมนุษย์ ในการที่จะมีชีวิตรอด โดยต้อง
อาศัยสิ่ งที่เรียกว่ า ปั จจัย ๔ รวมถึง ปัจจัยส่วนอื่นๆ ที่
เกี่ ยวเนื่อง ตามวิถีโครงสร้างแห่งสังคมใหม่ ซึ่ งประกอบไปด้วย
๑. อาหารการกิน ๒. เครื่องนุ่ งห่ม ๓. ยารั กษาโรค
๔. ที่อยู่อาศัย ๕. พาหนะการเดินทาง ๖. ความเชื่อทางจิต
วิญญาณ ๗. วัฒนธรรมการติดต่อสื่อสาร โดย บทความนี้
จะมุ่งเน้นวิเคราะห์ ไปในงานช่างของใช้เป็นหลั ก โดยจะเห็น
ได้ว่า ทั้งหมดมีเป้าหมายที่มุ่งผลสำ�เร็จด้านประโยชน์ ใช้สอย
เพื่ออำ�นวยความสะดวกให้แก่มนุษย์เป็นหลักสำ�คัญ จนเป็น
ที่น่าพอใจในระดับหนึ่ง ถึงจะคำ�นึงถึงเรื่องสุนทรียความงาม
ทางศิลปะ ที่สนองตอบต่ ออารมณ์ความรู้ สึก (ซึ่ งไม่มี
ขีดจำ�กั ด) โดยประเด็ นนี้ ยังถู กใช้ตอบสนองต่ อการจั ด
ระเบียบทางชนชั้นทางสังคม แห่งระบบศักดินาเพื่อส่งเสริม
เกื้อหนุ น จนกลายเป็นระบบความเชื่อความศรัทธาในเวลา
ต่อมา