Page 33 - Jan53

ว่าถ้าเอ๊ ะ! คุณครูเกษี ยณไปแล้ว ผู้ที่สื บทอดการเห่จะ
มี หรือไม่ และจะคัดเลือกกันอย่ างไร ก็เลยมีนโยบายให้
เปิดหลั กสูตรการเห่เรือขึ้น โดยใช้ระยะเวลาในการฝึก ๓
เดื อน และรับสมัครจากข้าราชการของกองทัพเรื อที่มี ใจ
รักอยากจะเป็นพนักงานเห่เรือ ซึ่งช่วงแรกก็มีสมัครมา
ประมาณ ๒๐ กว่าคน ฝึ กไปฝึกมาเหลื ออยู่จริงๆ ๗ – ๘
คน จากนั้นในช่วงที่มี การจัดงานปีใหม่ ก็นำ�ผู้ที่ผ่านการ
อบรมมาร้องประกวดกัน...ตกลงผมได้อั นดับ ๑ เป็นกระบี่
มื อ ๑ ...ที่ได้ อันดับ ๑ ผมคิดว่าน่าจะเป็นเพราะเสียง และ
จังหวะจะโคนมันได้ อีกอย่างผมหนุ่มกว่าเพื่อนด้ วยตอน
นั้น (หัวเราะ) พวกพี่ๆ เขาอายุจะแก่กว่าหลายปี ช่ วงนั้น
ผมเพิ่งน่าจะอายุประมาณเกือบๆ ๓๐ ก็สนุกดี...
...เราฝึ กทั้งการร้อง และการพาย คือเห่ ต้องรู้
จังหวะการพายด้ วย เพราะเสียงเห่และการพายต้อง
สอดคล้องกัน โดยอาศัยจังหวะการแบ่งพาย เวลาที่เรา
พาย เราก็พาย ๔ จังหวะ เพราะฉะนั้นพนักงานเห่ก็จะ
พยายามแบ่งซอยเรื่องของกาพย์เห่ ให้สอดคล้องว่าเป็น
๔ จั งหวะเหมือนกัน เจาะเลยว่าจั งหวะนี้ สิ้ นสุดจังหวะ
นี้ พายคุณต้องอยู่ตรงไหน จะเป็นลักษณะไหน เหมือน
กับเป็นอัตโนมัติ อีกประการที่สำ �คัญคือสภาพร่างกายจะ
ต้องพร้อมเหมือนๆ กับฝีพาย คุณซ้อมกลางแดด ผมก็
เห่ กลางแดด คุณซ้อมกับฝน ผมก็เห่ กับฝน เพียงแต่ว่า
เอาร่มมากั นไม่ให้เครื่องเสียงเปียกเท่านั้นนะ (หั วเราะ)
เป็ นมนุษย์กบ พวกกบอยู่ ได้หมด...”
การเห่เรือจะใช้ระยะเวลานานแค่ ไหนนั้น ท่าน
กล่ าวว่า “ขึ้นอยู่ กับระยะทาง ซึ่งโดยส่วนใหญ่ระยะทาง
ที่ใช้ ก็คือช่วงระหว่าง ท่าวาสุกรี ถึง วัดอรุณฯ แต่ปัจจัย
ตัวหลักคือ กระแสน้ำ� ที่จะมีทั้งน้ำ�ขึ้ นและน้ำ�ลง แล้วถ้า
เป็นการพายทวนน้ำ�ก็ จะใช้เวลามากหน่อย แต่ถ้าพาย
ตามน้ำ�ก็จะเร็วกว่านิดหนึ่ง ทั้งนี้ผู้เห่จะต้องคอยควบคุม
ทำ�อย่างไรให้ได้ ในระยะเวลาที่กำ�หนดไว้ โดยเฉลี่ยจะใช้
เวลาประมาณ ๕๐ นาที แต่เวลาเราซ้อมกัน บางครั้ งใช้
เวลา ๒ - ๓ ชั่วโมง แค่ระยะทางจากท่าวาสุกรี มาท่า
ราชวรดิษฐ์ เท่านั้นเอง สั้นกว่าไปวัดอรุณฯตั้ง ๕๐๐ เมตร
เราก็ต้องเห่อยู่อย่างนั้น...ถ้าคอแห้ง เราก็จะมี ขวดน้ำ� ซุก
แอบไว้ตามเครื่องเสียง ก็จะมีช่วงหนึ่งที่ลูกคู่เขาร้องรับ
เห่ตอนท้าย เราก็อาศัยจิบตอนนั้น (หัวเราะ) แล้วเราก็
รีบเก็บไว้...
สำ �หรับบทเห่ที่จะนำ �มาใช้ ในแต่ ละงานนั้น ครู
มงคลบอกว่า “แต่ ละครั้งที่ มี กระบวนพยุ หยาตรา
ชลมารค เขาก็จะกำ�หนดบทเห่ที่จะใช้ ในแต่ละงาน ยก
ตัวอย่างเช่ น สมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ก็จะมีการ
ประพันธ์ ขึ้นมา ๗ บท เริ่มตั้งแต่ ชมเรือหรือชมกระบวน
พยุหยาตราชลมารค ปฐมบรมราชจักรีวงศ์ สดุดีสมเด็จ
พระพุ ทธยอดฟ้ าจุฬาโลกมหาราช สดุดีในหลวงองค์
ปัจจุบัน สดุดีกรุ งรัตนโกสินทร์ ต่อด้วยพระพุทธสิหิงค์
พระแก้วมรกต แล้วก็ชมเมือง แต่เมื่อนำ�มาใช้เห่ ในตอน
ซ้อม ไม่ พอนะ เห่จบ ๗ บทแล้วยังไม่ถึงจุดหมาย เมื่อไม่
พอเราก็วนมาขึ้นบทที่ ๑ ใหม่ ว่าไปเรื่อยจนถึงจุดหมาย
ปลายทาง วนได้ แต่ จะไม่นำ�บทอื่นนอกเหนือจากนี้เข้า
มาใช้...”
ท่านเล่าให้ ฟั งถึงการเห่ครั้ งแรกในชีวิต เมื่อปี
๒๕๒๕ ในวโรกาสสมโภชกรุงรั ตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ซึ่ง
ได้มี การฟื้นฟู การจั ดกระบวนพยุหยาตราใหญ่ ขึ้นมาว่ า
“ตื่นเต้น อะไรก็ไม่เหมือนกั บครั้งแรก (หั วเราะ) ครั้ง
แรกนี่ตื่นเต้นจริงๆ ไม่เคยลงเลยในกระบวนพยุหยาตรา
๓๑