Page 23 - aug53

๒๑
ใกล้ชิดสัมพันธ์กับชุมชนอย่างแนบแน่น จึงก่อเกิด นฤมิตรกรรม
งานช่างแขนงต่างๆ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ตกทอดมาจนถึ ง
ทุกวันนี้
ศาสนาคารกั บมิติ ความหมายแห่งฐานานุศั กดิ์ของ
โครงสร้างทางสังคม ในเชิ งช่างสามารถ จำ�แนกออกเป็น
 สกุลช่างพื้นบ้าน (ชาวบ้าน)
สกุลช่างพื้นเมือง (อิทธิ พลช่างหลวง)
สกุลช่างญวนหรื อ (อิทธิพลช่างต่างถิ่น)
กลุ่มสกุลช่างพื้นบ้ าน (ชาวบ้าน) เป็นกลุ่มช่างที่กล่าว
ได้ ว่ าเป็นช่ างมือสมัครเล่ นที่พอมีความสามารถในเชิ งช่าง
หรืองานฝีมือบ้ างแต่ไม่ใช่ถึงกับช่างมืออาชี พ โดยเป็นช่ างที่มี
อาชีพหลั กในการทำ�ไร่ไถนาอยู่ในวิถีสังคมเกษตรกรรม หรือ
รับจ้างทั่วไป ช่างกลุ่มนี้มักเป็นผู้ช่วยหรื อลูกมือช่าง ที่รังสรรค์
ผลงานออกมาก่อเกิ ดเป็นงานช่างที่ มีเอกลั กษณ์เฉพาะตั ว
ไม่เหมือนใครโดยเฉพาะความละเอียดประณีต โดยมีเป้าหมาย
หรือมุ่งหวั งเพียงการแสดงออกเพื่ อเป็นพุ ทธบูชา อันเกิดจาก
ศรั ทธาความเชื่อเป็ นที่ตั้ง ดังนั้นผลงานที่ออกมาอาจดู แล้ว
เหมื อนขาดประสบการณ์ทางด้ านทั กษะฝี ไม้ลายมือและ
เทคนิควิทยาการ เนื่ องด้วยไม่เคยถู กฝึ กหรือได้เรียนอย่ าง
เป็นระบบไม่ว่ าจะเป็นสำ �นักวัดหรือโรงเรียนใดๆ ก็ตาม โดย
ช่างกลุ่ มนี้มั กสร้างสรรค์ ผลงานฝากไว้ตามวัดในชุ มชนรอบ
นอกของชนทบอันห่างไกลจากตัวเมือง โดยเฉพาะการใช้ สีสัน
ที่ ฉูดฉาดจัดจ้านสดใส รูปทรงสัดส่ วนที่แปลกแตกต่ างจาก
ที่ พบเห็นโดยทั่วไป ปรัชญาช่ างกลุ่มนี้จั ดอยู่ ใน วัฒนธรรม
ชาวบ้านที่มีเอกลักษณ์สำ�คัญคื อ ความเป็นอิสระเสรีทางความ
คิดจะไม่ มีแบบแผนที่ตายตัวโดยจะสามารถปรั บเปลี่ยนไปตาม
เหตุ ปัจจัยแวดล้อมความเป็นจริงในวิถีชี วิตสั งคมวัฒนธรรม
ณ ห้วงเวลานั้นๆ เป็นสำ�คัญโดยยั งเคารพรากเหง้าวัฒนธรรม
อย่างสร้างสรรค์และหลากหลายโดยอาศัยทรัพยากรณ์ที่ มีอยู่
ในท้องถิ่นเป็ นวัสดุ หลัก ดั งนั้นงานช่ างสกุลนี้จึ งจัดได้ ว่าเป็ น
“ศิลปะเพื่ อชีวิ ต ศิลปะเพื่ อประชาชน” ดังที่ จิ ตร ภูมิศั กดิ์
(ทีปกร) กล่าวไว้ว่า “ศิ ลปะเพื่อชีวิ ตก็คื อศิลปะเพื่อประชาชน
ศิลปะได้รับใช้ชีวิตของมวลชน ส่วนผู้ที่ทำ�งานเพื่ อผลิตสิ่งที่ มี
คุณค่าเลี้ ยงชีวิ ตและโลกนั้น “เป็นศิลปะเพื่อประชาชน” ซึ่ง
ถูกดูว่าผลิตแต่ศิลปะเลวๆ ต่ำ�ๆ สุกเอาเผากิ น ทำ�งานศิลปะ
เหมือนใช้เท้า แท้ที่จริงแล้วศิ ลปะเพื่อประชาชนก็คือการสร้าง
ศิลปะที่ซื่ อตรงต่อชีวิ ต ผู้สร้างจะต้องศึ กษาชีวิ ตอย่างเจนจบ
ลึกซึ้งทุ กแง่ทุกมุ ม มิใช่ ศึกษาแต่ อารมณ์เพ้อฝันของตนฝ่าย
เดียว๖ ดังนั้นงานช่างในกลุ่มนี้ จึงจัดเป็นงานพื้นบ้ านที่เป็นฝี มือ
ชาวบ้านที่ได้รับอิทธิพลจากภายนอกน้ อยมากหรือแทบจะไม่มีเลย
หอแจกวัดธรรมละ เมื องอุบลศิลปะสกุ ลช่างญวณ
พระธาตุพนม
สีหน้าสิมวั ดบ้านกระเดียนเมื องอุบลสกุ ลช่างญวน