Page 16 - aug53

๑๔
คุณแม่หนาหนังเพียง พสุธา
คุณบิดรดุจอา กาศกว้าง
คุณพี่พ่างศิขรา เมรุมาศ
คุณพระอาจารย์อ้าง อาจสู้สาคร
โคลงโลกนิติ บทนี้ ได้กล่าวถึงพระคุณของแม่ไว้เป็น
ลำ�ดับแรก ซึ่งผู้เขียนได้ ให้ความสำ�คัญของแม่เหนือสิ่งอื่นใด
ในโลกนี้ โดยเปรียบเทียบบพระคุณของแม่ว่ายิ่ งใหญ่ไพศาล
ดั่งผืนแผ่ นดิน ส่วนพระคุณของพ่อกว้ างขวางดั่ งอากาศ
พระคุณของพี่สูงส่งเปรียบได้ กับเขาพระสุเมรุ และพระคุณ
ของครูบาอาจารย์ เปรียบได้กับน้ำ�ในแม่น้ำ �ทั้งหลาย
คำ�ว่า “แม่” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน
พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้ ให้ความหมายไว้ว่า “หญิงผู้ ให้กำ�เนิดหรือ
เลี้ยงดูลูก , คำ�ที่ลูกเรียกหญิงผู้ ให้กำ�เนิดหรือเลี้ยงดูตน” แต่
ความเป็นจริงแล้ว ความหมายของคำ�ว่า “แม่” มิได้หมายถึง
หญิงผู้ ให้กำ�เนิดหรือเลี้ยงดูลูกเท่ านั้น ทั้งนี้เพราะคำ�ว่า “แม่”
มีความหมายที่ยิ่งใหญ่และเป็นบุคคลที่ มีความสำ�คัญที่สุดใน
ชีวิตของลุกๆ ทุกคน แม่เป็นทั้งครู เป็ นทั้งพ่อและแม่ เป็น
ทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตลูก
เฉลี ยว เพชรแก้ว…เรื่อง
ในโอกาสวันแม่แห่งชาติ นี้ ผู้เขี ยนได้รวบรวมคำ�ใน
ภาษาไทยที่มีคำ �ว่า “แม่ ” ประกอบอยู่ด้วย โดยแบ่งออกเป็น
๖ ลักษณะดังนี้
๑. คำ �ที่มีคำ �ว่า “แม่” ประกอบอยู่หน้าคำ� เพื่อใช้ เรียก
ผู้ หญิงที่ทำ�การบางอย่างหรือมีลักษณะบางอย่าง ได้แก่
แม่ ค้า - ผู้ หญิงที่ทำ �กิจการค้า
แม่ ครัว - ผู้ หญิงที่มี หน้าที่ปรุงอาหาร
แม่ ชี - คำ �เรียกผู้หญิ งที่นุ่งขาวห่มขาว โกนผม
โกนคิ้ว ถือศีล
แม่ ยก - ผู้ หญิงที่เป็นผู้ อุปถัมภ์ พระเอกลิเก
แม่ บ้าน - ผู้ หญิงที่ เป็นภรรยาของพ่ อบ้ าน,
ผู้ หญิ งที่เป็ นผู้ จั ดการงานในบ้าน,
ผู้ หญิงที่เป็ นผู้จัดการงานในสถานที่
ต่ างๆ
แม่ นม - ผู้หญิ งที่ให้นมเด็กอื่นดื่มนมตนแทนแม่
แม่ พระ - คำ �เรียกผู้ หญิงที่มี จิตใจเมตตาปราณี
ชอบช่ วยเหลือผู้อื่นเป็นนิ จ
แม่ เพลง - ผู้หญิ งที่เป็นต้นบทหรือหัวหน้าวงเพลง
พื้นบ้าน เช่น เพลงฉ่อย เพลงเกี่ยวข้ าว
เพลงเรือ
แม่ สื่อ - ผู้ หญิ งที่ทำ �หน้ าที่ชั กนำ�เพื่ อให้ชาย
หญิงได้แต่ งงานกัน
แม่ เหย้าแม่เรือน - ผู้หญิงที่เป็นผู้ ดูแลบ้านเรื อน
แม่ เล้า - ผู้ หญิงที่ เป็ นหั วหน้าซ่ องโสเภณี ,
ผู้ หญิงที่เป็นหัวหน้าควบคุ มดูแลเลี้ยง
หญิงสาวไว้บำ�เรอชาย
แม่ ม่าย - ผู้ หญิงที่มีสามี แล้ว แต่สามี ตายหรือ
หย่ าร้างกันไป
แม่ ม่ายทรงเครื่อง - แม่ม่ายที่มั่งมีเงิ นทอง
แม่ ยาย - แม่ ของภรรยา
แม่ ร้า - เรี ยกผู้หญิงจดจ้าน
แม่ ร้าง - ผู้ หญิงที่เลิ กกับสามี
แม่ รีแม่แรด - ผู้ หญิงที่ทำ �เจ้าหน้าเจ้ าตา
แม่ ยั่วเมือง - คำ �เรียกพระสนมเองในสมัยโบราณ