Page 14 - aug53

๑๒
วัฒนธรรมภาษา
เมื่อเขี ยนถึงคำ�ในวรรณคดี ในบทความเดือนมิถุนายน พบว่ายังมีคำ �
ในวรรณคดีอีกหลายคำ�ที่เป็นปัญหาในการตีความ และบางคำ�มีผู้ ตีความผิด
มายาวนาน จึงนำ �เรื่องคำ�ในวรรณคดีมาเขียนต่ ออีกครั้งหนึ่ง
บทชมโฉมหรือบทชมความงามของตั วละครในวรรณคดีเป็นขนบทาง
วรรณศิลป์อย่างหนึ่ง เพราะกวีจะสืบทอดแบบแผนและวิธี การกล่าวชมตามที่
กวีรุ่นก่อน ๆ ใช้ กันมา คือ มักใช้ความเปรียบแบบอุปมาอุปไมย และบรรยาย
ความงามทีละส่ วนโดยเปรียบเทียบกับความงามของสิ่งอื่นที่ อยู่ในธรรมชาติ
เช่น ใบหน้างามผุ ดผ่องดั่งดวงจันทร์ วันเพ็ญ แก้มเปล่งปลั่งดังผลมะปราง
คิ้วโก่งราวกับคันธนู ดวงตาสวยใสไร้ เดียงสาราวกับตาของกวางหรือเนื้อทราย
จมูกโด่งงุ้มราวกับตะขอ ใบหูนุ่มนวลราวกับกลีบดอกบัว ฯลฯ บทชมโฉมใช้ชม
ตัวละครได้ ทั้งเพศหญิ งและเพศชาย เพราะถือเป็ นความงามตามอุดมคติ
ผู้เขี ยนขอยกตั วอย่างตอนหนึ่ งของบทชมโฉมจาก ประชุมจารึ กวัดโพธิ์
ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้ าเจ้าอยู่หั วทรงพระราชนิพนธ์ไว้ เป็นกลบทชื่อ
บัวบานกลีบขยาย ดังนี้
เจ้างามพั กตร์ผ่องเพียงบุหลันฉาย
เจ้างามเนตรประหนึ่งนัยนาทราย เจ้างามขนงก่ งละม้ายคันศรทรง
เจ้างามนาสายลดั่ งกลขอ เจ้างามศอเสมื อนคอสุวรรณหงส์
เจ้างามกรรณกลกลีบบุ ษบง เจ้างามวงวิลาสเรียบระเบียบไร
ฯลฯ
การที่บทชมโฉมมีแบบแผนการเปรี ยบเทียบอวั ยวะแต่ ละส่ วนใน
ร่างกายกั บสิ่งอื่นที่ งดงามคล้ายกันอาจทำ�ให้ผู้อ่านตีความถ้อยคำ�ในบทชมโฉม
ทุกบทว่าเป็ นไปตามแบบแผนทั้งหมด โดยอาจมิได้พิจารณาว่าบทชมโฉมบาง
บทมีความหมายแตกต่างไป เช่น บทชมความงามของพระลอตอนหนึ่ งว่า
ทำ�นองนาสิกไท้ คือเทพนฤมิตไว้
เปรียบด้ วยขอกามฯ
คำ�ว่า ขอกาม ที่กวีนำ�มาเปรียบเทียบนี้ มีผู้แปลความว่า ตะขอของ
กามเทพ ซึ่งอ่านเผิน ๆ ก็กลมกลืนดี เพราะการเปรียบรูปพรรณสัณฐานของ
จมูกกับตะขอก็เป็นจิ นตภาพในบทชมโฉมจำ�นวนมาก แต่ถ้าครุ่นคิดอีกหน่ อย
จะสะดุดใจตรงที่กามเทพไม่เคยมีตะขอเป็นอาวุธ กามเทพเป็นโอรสของ
พระลักษมี เป็นเทพแห่งความรัก กามเทพเป็นชายหนุ่มรูปงาม มี อาวุธคือธนู
และลูกศร คันธนูทำ�ด้วยไม้อ้อย สายธนูเป็นผึ้งเกาะต่อกันเป็นสาย ส่วนลูกธนู
ศ.ดร.รื่นฤทัย สัจจพันธุ์...เรื่อง
พระสุธน-มโนห์รา
อิ เหนา
อุณรุ ท