Page 12 - aug53

๑๐
งามอย่างไทย
การทำ �บุญของพุ ทธศาสนิกชนนั้นมี อยู่หลายวิธี ด้วยกัน ไม่ว่า
จะเป็น การบริจาคทรัพย์เพื่ อบำ�รุงพุทธศาสนาในด้านต่างๆ ทั้งการ
สร้างศาสนาคาร การศึกษาของพระสงฆ์ การช่ วยเหลือพระสงฆ์ที่
อาพาธ การทำ�บุญเช่นนี้ คนไทยมักนิยมทำ�ในวาระพิ เศษของชีวิ ตไม่
ได้ทำ�กันเป็นประจำ� แต่มีวิธีการทำ�บุญอยู่อย่างหนึ่งที่พุทธศาสนิกชน
สามารถทำ�ได้ทุกวันนั่นก็คือ การตักบาตรหรือใส่บาตร เป็นวัฒนธรรม
ทางพุทธศาสนาที่ชาวพุ ทธนิยมใส่บาตรทุกวัน แต่โบราณมาพระมหา-
กษัตริย์ เจ้านาย ขุนนาง ชาวบ้านก็ใส่บาตรทุกวัน บาตรเป็นเครื่อง
อัฐบริขารชิ้ นสำ�คัญคู่กับพระภิกษุสงฆ์ เป็นภาชนะสำ�หรับใส่อาหาร
ของพระภิกษุมาแต่ครั้งพุทธกาล ทุกเช้าตรู่พระภิ กษุสงฆ์จะออกโปรด
สัตว์ ด้วยการเดินบิณฑบาตไปตามบ้านเรือน ในภาคกลางถ้าวัดและ
บ้ านเรือนตั้งอยู่ริมน้ำ� พระสงฆ์จะพายเรือออกบิณฑบาต
ในพุ ทธศาสนามีบัญญัติไว้ว่ า พระภิกษุสงฆ์ไม่สามารถปรุง
อาหารรับประทานเองได้ ต้องออกภิกขาจารคืออุ้มบาตรไปรั บอาหาร
เป็นทานจากชาวบ้าน ได้ สิ่งใดมาก็ ฉันสิ่งนั้ นจากบาตรนั้น ไม่ อาจ
เลื อกได้ ทั้งนี้เพราะภิกษุสงฆ์ฉันอาหารเพื่อให้มีชีวิตอยู่ยืยยาวไปอีก
หนึ่ งวันเท่านั้น ไม่ได้ฉันเพื่อเสพรส การให้ ทานด้วยการใส่บาตรจึง
นับว่าเป็นบุญกุศลสูงอย่างหนึ่งในวัฒนธรรมทางศาสนาของคนไทย
คนไทยโบราณมีความละเอียดประณีตมากในการจัดเตรียม
อาหารสำ�หรับใส่บาตร อาหารคาวหวานแต่ละชิ้นจะห่อด้วยใบตอง
เจียนหั วท้ายมน กลัดด้วยไม้กลัดที่เหลาจากทางมะพร้าว ข้าวสวย
ที่ หุงสุกใหม่ๆ ยังร้อนอยู่ก็คดใส่ขันที่เรียกว่าขั นตักบาตร ซึ่งมักจะ
เป็นขันเงินแท้หรือขันลงหิน ความละเอียดประณีตดังกล่าวยังรวม
ไปถึงวิธี การใส่บาตรด้วย คนโบราณจะสอนลูกหลานให้นิมนต์พระ
เสียก่อนด้วยการยกมือไหว้พระและกล่าวคำ �ว่า “นิมนต์เจ้าค่ ะ”
“นิมนต์ขอรับ” เมื่อพระสงฆ์ เปิดฝาบาตรออกแล้วจึงใช้ทัพพีตักข้ าว
จากขั นใส่ลงในบาตรด้ วยความระมัดระวัง มิให้ข้าวหล่นลงพื้นแล้ว
จึ งหยิบห่ออาหารคาวหวานค่อยๆ ใส่ลงในบาตรทีละห่อด้วยอาการ
สำ�รวม
โดยปกติแล้ว คนโบราณจะใส่ เฉพาะข้าวลงในบาตรเท่านั้น
ส่วนกับข้าวคาวหวานจะใส่ปิ่นโตให้ลูกศิษย์ถือกลับวัด หรือมิฉะนั้น
ก็จัดใส่สำ�รับนำ�ไปถวายที่ วัด ปิ่นโตกับข้าวนี้ลูกศิษย์พระที่เดินตาม
พระบิ ณฑบาตมักจะหิ้วปิ่นโตเปล่ าจากวัดมาแลกกับปิ่ นโตกับข้าว
ของญาติ โยมที่รอใส่บาตรอยู่ วัฒนธรรมนี้ยังพอมี ให้พบเห็นตาม
ต่ างจังหวัดหรือชานเมือง แต่ หากเป็นการใส่บาตรของผู้คนใน
เมืองหลวง เราจะได้พบกับอาหารสำ�เร็จรูปบรรจุในถุงพลาสติกหรือ
ทอง ไพศาล...เรียบเรียง