Page 39 - sep52

วารสารวัฒนธรรมไทย 37
นข้ อเขี ยนตอนที่ แล้ ว ผมได้พู ดถึง “การทำงาน”
ของคณะกรรมการหนังในข้ อที่หนึ่ ง ซึ่ งมี เนื้อหาว่า
“กรรมการจะต้ องยึดถื อและปฏิบั ติตามในนิ ยาม
และคำจำกัดความที่สำคั ญ ๆ ตามพระราชบัญญั ติ
ภาพยนตร์และวี ดิทัศน์ พ.ศ. ๒๕๕๑” มาแล้ว
ต่อไปนี้ ก็จะได้พูดถึงการทำงานในข้ อที่สอง คือ
คณะกรรมการหนัง มีหน้าที่จะต้อง “ตรวจพิจารณา” หนัง
(ซึ่งนับรวมถึ งแผ่นซี ดี ดีวี ดีด้ วย) และ “จั ดประเภท” ของหนั ง
(หรือที่เราเข้าใจด้วยภาษาพูดทับศั พท์ในภาษาอังกฤษที่เรียกกันว่า “เรตติ้ง”)
หลังจากที่มีมติ อนุญาตหรือไม่อนุญาตแล้วด้วย
สาระประการหลังนี้คือ “ของใหม่” ซึ่งยังไม่เคยมีมาก่อน
ในประเทศไทย
ครับ กฎหมายที่เกี่ยวกับหนังในเมื องไทยนั้ น เกิดขึ้นเป็น
ครั้งแรกตั้งแต่เมื่ อปี พ.ศ. ๒๔๗๓ หลังจากที่ ประดิษฐ์ กรรมใหม่
ของโลกที่เรี ยกกันว่า “หนัง” ได้ผ่านตาคนไทยมาแล้วสามสิบสามปี
พูดถึ งเรื่องนี้ มีประวั ติศาสตร์ที่น่ ารู้ รัฐสยาม ซึ่ งในอดีต
แม้ว่ าจะไม่ใช่รั ฐอาณานิ คมของมหาอำนาจตะวั นตกหรือรัฐศิ วิ ไลซ์
เยี่ยงชาติตะวั นตกมากนัก แต่ รัฐสยามก็มี โอกาสได้รู้ จักและได้เห็น
ประดิษฐ์กรรมใหม่ ของโลกในยุคนั้น “เร็ว” กว่ารัฐอื่ น ๆ ที่มีฐานะ
ใกล้เคี ยงกัน เพราะนั บตั้ งแต่เมื่ อหนั งเรื่องแรกเกิ ดขึ้ นในโลก
เมื่ อปี พ.ศ. ๒๔๓๘ แล้ ว เพียงสองปี นั บจากนั้ น การฉายหนั ง
(โดยคนต่างประเทศเอามาฉายแล้ วมีการเก็ บเงินค่ าดูจากคนไทย)
ก็เริ่มเข้ามาสู่เมืองไทย
ผมอยากให้เราหลับตาย้ อนความคิดไปถึงบรรยากาศของ
เมืองไทยในสมั ยนั้น
เมืองไทยในยุ คที่ยั งไม่ เป็ นประชาธิปไตยเลยแม้ แต่น้ อย
ยังมี เหตุ การณ์ที่ เรียกได้ว่ าเป็นที่สุ ด เพราะเพียงแค่หนั งเกิดขึ้น
ในโลกได้ไม่เกินสองปี ในวั นที่ ๑๐ มิถุ นายน พุ ทธศักราช ๒๔๔๐
หนังก็ เข้ ามาถึงเมืองไทยแล้ ว โดยชาวต่างประเทศชื่ อนายเอฟ จี
มาร์คอฟสกี้ นำซีเนมาโตกราฟเข้ามาฉายที่บางกอก แล้ วหลังจากนั้น
ทั้งคนชาติฝรั่งและญี่ปุ่นต่างก็ นำหนังต่าง ๆ เข้ามาฉายในเมื องไทย
ยิ่งกว่ านั้นฝรั่ งรายหนึ่งยั งยกกองถ่ายเข้ ามาถ่ายทำหนังเรื่องช้ าง
เป็นครั้งแรกของประวัติศาสตร์ การถ่ายหนังต่างประเทศในเมืองไทย
ด้วย ซึ่ งตลอดช่วงระยะเวลานี้ คนไทยไม่น้อยได้รู้ จักหนัง เคยดูหนัง
และบางคน “รวมถึงบางพระองค์ ” สนใจหนังมากพอที่ จะคิดสร้าง
หนังเองด้ วย ซึ่งแน่ นอนว่าแรกเริ่มก็คงต้องร่ วมคิ ดหรือคิ ดร่ วมกัน
ชาวต่างประเทศก่อน แต่ไม่นานนั กคนไทยก็เกิดความมั่นใจพอที่จะทำ
หนังด้วยตัวเองในระยะเวลาต่ อมา
กฎหมายหนังฉบับแรกของเมืองไทย จึงได้เกิ ดมีขึ้น ตั้งแต่
เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๓ แต่เจตนารมณ์ของการมีกฎหมายหนัง ดูเหมือน
จะมุ่งต่อวิธี การควบคุมดูแลหนังที่ จะฉาย และคนที่จะประกอบธุรกิจ
โรงหนังหรือฉายหนังมากกว่าเจตนาอื่น เพราะฉะนั้น วิธีการใช้กฎหมาย
ในยุ คแรก จึ งใช้ระบบการ “ตั้งคณะกรรมการเซ็ นเซอร์ ” ขึ้ น
เพื่อ “ตรวจสอบ” หนังที่จะนำออกฉาย และการวางข้อกำหนดการตั้ ง
โรงหนัง การจัดฉายหนัง การดำเนินการธุรกิ จในฐานะโรงมหรสพ
เท่านั้นเป็นสาระสำคัญ
ไม่เคยมี แนวความคิ ดในการควบคุมหรื อจำกั ดเสรีภาพ
ในการที่ใครคนใดคนหนึ่งคิดจะสร้างหนังสักเรื่ องหนึ่งขึ้นในประเทศ
เลยแม้แต่น้อย เพราะทางราชการดูจะมองแต่เพียง เจตนาในการฉาย
หรือการเผยแพร่ว่ า หนังที่จะนำมาฉายจะต้องไม่ เป็นพิ ษเป็นภัยต่อ
ผู้คน สังคม หรือสถาบันใดในเมื องไทยเท่านั้นเป็นประเด็นหลัก
ซึ่งเจตารมณ์นี้ ค่อนข้ างได้รั บการตอกย้ำและการควบคุม
ดูแลอย่างหนั กขึ้น เมื่ อในสมัยหนึ่งที่ รัฐบาลไทยต้ องดำเนินนโยบาย
ตามก้นอเมริ กั นเป็ นอย่ างยิ่ งในสงครามเย็ นเรื่ องการต่อสู้ กั บ
ภัยคอมมิวนิ สต์ในภู มิภาคเอเชี ยตะวันออกเฉียงใต้ ที่ฝ่ายอเมริ กั น
โหมโจมตีคอมมิวนิสต์ อย่างหนักหน่วงว่ าลัทธินั้นต้องการจะโค่นล้ม
สถาบันศาสนา พระมหากษัตริ ย์ เพราะฉะนั้น คนที่รั กโลกเสรีอย่ าง
อเมริกั น จึงจำต้องขัดขวางคอมมิวนิ สต์ให้ได้ในทุกกรณี
กฎหมายหนังของเมืองไทยในอดี ตจึงเน้ นเรื่องการควบคุม
ก่อนฉายเหนื อสิ่งอื่นใดมาโดยตลอด ดังจะเห็ นได้จากการปฏิบัติว่า
มหาดไทยจะออกกฎ-ประกาศ-คำสั่ง เรื่ องห้ามมีสิ่ งนั้นสิ่งนี้ ในหนัง
ที่จะนำออกฉาย โดยมีผู้ ปฏิ บัติหน้ าที่คณะกรรมการเซ็นเซอร์เป็ น
“ตำรวจ” ผู้ซึ่ งมีอำนาจเบ็ดเสร็จในการใช้ กฎหมาย ทั้งจับทั้งลงโทษ
ตลอดมา
ขอเรียนซ้ ำ ย้ำไว้อีกครั้งในที่นี้ว่า กฎหมายหนังในเมืองไทย
ไม่เคยมี ข้อจำกัดเสรี ภาพในเรื่องของการสร้ างหนังในเมืองไทยเลย
แม้ แต่น้ อย โดยเฉพาะอย่างยิ่ งถ้าเป็ นคนไทย คิ ดจะสร้างทุกคน
สามารถทำได้ตลอดเวลา เพียงแต่มีข้อจำกั ดว่า ถ้าคนจะนำเอาหนั ง
สาระน่ารู้
สมบัติ ภู่กาญจน์ …เรื่อง
ใ
“นั่งดูหนัง”
เป็นงานสนุกจริงหรือ? ตอนที่ ๔