Page 26 - sep52

วารสารวัฒนธรรมไทย
24 ั
งานประเพณีทำบุญเดือนสิบ นครศรีธรรมราช เป็นการ
ทำบุญเพื่ออุทิ ศส่วนกุ ศลให้บรรพชนที่ล่วงลั บไปแล้ว ตามความเชื่อ
ที่ว่า บรรพชนที่ล่วงลับไปแล้วนั้น มีทั้งที่ไปเสวยสุขบนทิพย์วิมาน
(ขณะมีชี วิ ตอยู่ทำกรรมดี ไว้ มาก) และที่ ได้รั บความทุ กข์
อดอยาก หิวโหย ถู กทรมานอย่ างแสนสาหัสจากพญายมบาล
(ขณะมีชี วิตอยู่ทำกรรมชั่วไว้มาก) เป็นผู้มี บาปหนาไปตกออยู่ใน
อบายภูมิเรียกว่ า “เปรต ”
เปรต (มีหลายแบบ แต่ส่ วนใหญ่แล้วมีลักษณะน่าเกลียด
น่ากลัว ปากเท่ ารูเข็ ม ตามตัวจะมีเลือดไหล (ถูกลงโทษให้ ปีน
ต้นงิ้ว และหนามต้ นงิ้วแทง เชื่อว่ าขณะมีชีวิตชอบผิดลูกเมียผู้อื่น)
การรับโทษและการลงโทษขึ้นอยู่กับกรรมที่ได้ก่อไว้ เช่ น การให้
กระโดดลงในกระทะทองแดงที่มีน้ ำเดือด ฯลฯ เปรตจะได้ รับ
การปลดปล่อยจากพญายมบาลให้มาเยี่ยมลูกหลาน ตั้งแต่ วั นแรม
๑ ค่ำ เดือน ๑๐ เรียกว่ าวันรับตายาย และกลั บยมโลกวันแรม
๑๕ ค่ำ เดื อน ๑๐ เรียกว่ าวันส่ งตายาย การทำบุญเริ่มตั้งแต่
วันแรม ๑๓ ค่ ำ วันแรม ๑๔ ค่ำ และวันแรม ๑๕ ค่ำ
ก่อนถึงวันทำบุ ญ ลู กหลานเตรียมทำขนมสำหรั บใช้
ทำบุญเดือนสิ บโดยเฉพาะ มีหลายอย่ าง แต่ ขนมที่ขาดไม่ ได้ มี
๕ อย่างด้วยกั น เรียกว่ าขนมตายาย ประกอบด้ วย พอง ลา
ขนมบ้า ขนมดี ซำ ขนมกงหรือขนมไข่ปลา การทำขนมตายาย
แสดงให้เห็นถึ งวิถีชี วิตของคนไทยที่มี นิสัยโอบอ้อมอารี มีน้ ำใจ
ช่ วยเหลื อซึ่งกั นและกั น เพราะขนมแต่ละอย่างต้ องใช้ เวลา
ในการทำ (บางอย่างหลายชั่วโมง) และต้องร่วมกันทำหลายคน
เช่น การเคี่ยวน้ำมันมะพร้าวเพื่อทอด (ส่าย) พอง ต้องทำตั้งแต่
การปอกมะพร้าว ขูดมะพร้าวด้วยกระต่าย การใช้ไม้ฟืน เคี่ยวจน
ได้เป็นน้ำมันมะพร้าว ต้องผ่านหลายขั้นตอน จึงจะเสร็จ
พอง ทำจากข้าวเหนี ยว นำไปนึ่งจนสุ ก แล้วนำมาอัด
ในพิมพ์ รูปกลม สี่เหลี่ยมตามต้ องการ เสร็จแล้วถอดพิมพ์ออก
แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง และนำไปทอด (ส่าย) ในน้ำมันร้อน ๆ
เห็นว่ากรอบดี แล้วยกขึ้นจากกระทะ
ลา ทำด้วยแป้ งข้าวเจ้ ากับน้ำตาล เอาไปใส่ลงในกะลา
ที่เจาะรูไว้จำนวนมาก นำไปหยอดทอดในกระทะร้อน ๆ จนได้ที่
เห็นว่าสุก จะได้ขนมที่มี ลักษณะเป็ นเส้น ๆ คล้ายร่ างแหหรือ
ตาข่าย
ขนมบ้า ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมกับน้ำตาล แผ่ เป็น
แผ่นกลม ๆ นำไปทอดในน้ำมันร้อน ๆ จะได้ขนมมีลักษณะคล้าย
ลูกสะบ้ า (นำไปเล่นกี ฬาสะบ้า)
ขนมดีซำ ทำด้วยแป้งข้าวเจ้าและน้ำตาลนวดให้เข้ากัน
นำมาแผ่ให้ มีลักษณะกลม ๆ เจาะรูตรงกลางนำไปทอดในน้ำมัน
ร้อน ๆ จะสุก ฟู ลักษณะคล้ายเหรียญสตางค์ แดงสมัยก่ อน
ขนมกงหรือขนมไข่ปลา ทำจากแป้ งข้าวเหนียวผสมกับ
หั วกะทิ และไข่ เล็กน้ อย อี กส่ วนหนึ่ งใช้ ถั่ วเขียวนึ่ งจนสุ ก
โม่ให้ละเอียด เอามาผสมกั บน้ำตาลที่เคี่ยวจนข้นคลุกเคล้าให้ เข้ากั น
แล้วปั้ นเป็นรู ปกลมรี ขนาดพองามนำไปชุบแป้งที่ เตรียมไว้
จนเข้ากันดี แล้วทอดในน้ำมันจนสุก จะได้ขนมกงคล้ายรู ปไข่ปลา
(สมปราชญ์ อัมมะพันธ์, ๒๕๔๘ : ๔๗)
การทำขนมงานบุญเดื อนสิบ (ขนมตายาย) นอกจาก
ทำให้เกิ ดความผู กพัน ความรักสามัคคี เห็นอกเห็นใจกั นแล้ ว
ยังแสดงให้ เห็นถึ งการมีความคิดสร้างสรรค์ ของบรรพชนที่ได้ สื่อ
ความหมายของขนมแต่ละอย่างให้ สอดคล้ องกั บรูปลักษณ์ ของ
ขนมได้อย่ างลงตัว ดังนี้
พอง ลักษณะเป็นแผ่ นกลม สี่เหลี่ ยม มีน้ ำหนั กเบา
ใช้แทนแพ เพื่อลอยข้ามทะเลกรรม
ลา ลักษณะ เป็ นเส้นคล้ายร่างแหหรื อตาข่าย ใช้แทน
เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม
หฺมฺรับ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร