Page 20 - sep52

วารสารวัฒนธรรมไทย
18
วนมากอะไร ๆ ในโลกนี้ก็ มีคู่ ตรงกันข้ ามเป็น
๒ ขั้ว มีกลางวัน ก็มี กลางคืน มี ดำ ก็มี ขาว
มีจน ก็มี รวย มีรัก ก็มี ชั ง มีรับ ก็มี ปฏิเสธ
การเปลี่ยนคำจากรับเป็ นปฏิเสธ ก็ทำได้ง่ าย ๆ
โดยการเติมคำที่มี ความหมายปฎิเสธ เช่น ไม่, ไร้ เข้าไปข้างหน้า
หากจะเปลี่ยนให้เป็ นคำรับ ก็นำคำว่ า ไม่, ไร้ ออกไป เช่น
ชอบ/ไม่ชอบ
มีอารมณ์/ไร้อารมณ์
ได้เรื่อง (ได้ราว)/ไม่ได้เรื่อง (ไม่ได้ราว)
รู้เดียงสา/ไร้เดียงสา
เข้าท่า/ไม่ เข้าท่า
มีสมรรถภาพ/ไร้สมรรถภาพ
แต่มีคำจำนวนหนึ่งที่มักใช้ในความหมายเชิงปฏิ เสธ
หรือบางคำใช้ในความหมายเชิ งปฏิเสธเสมอ คำในลักษณะนี้
บางส่วนจะเป็นสำนวนโวหาร คื อ การกล่าวอย่ างมีชั้ นเชิง
มีความหมายมากกว่ าถ้อยคำที่ใช้
ตัวอย่ างคำหรือสำนวนที่มักใช้ ในรูปปฏิเสธ หรือใช้
ในภาคปฏิเสธเท่านั้น เช่น
ไม่นำพา มี ความหมายว่า ไม่ ดู แล ไม่ เอาใจใส่
ไม่เอื้ อเฟื้อ ไม่ใส่ ใจ
ไม่ดู ดำดูดี เป็นภาษาปาก มี ความหมายทำนอง
เดียวกั บ ไม่นำพา
ไม่อินังขังขอบ มี ความหมายทำนองเดียวกับ ไม่นำพา
ไม่กี่ น้ำ หมายความว่า ไม่ นาน ไม่เท่าไร
ไม่กี่ อัฐฬส หมายความว่า ราคาไม่สูง ราคาถูก
ไม่เข้าการ หมายความว่า ไม่เป็นประโยชน์ ไม่ ราบรื่น
ไม่แน่ใจว่าจะดี เช่น “เห็นท่าไม่เข้าการ เลยถอนตัวดีกว่า”
ไม่เข้าแก๊ป/ไม่เข้าท่า เป็นภาษาปาก หมายความว่า
ใช้ไม่ได้ ไม่ดี
ไม่เข้ าใครออกใคร หมายความว่ า เป็นกลาง
ไม่เข้าข้างฝ่ายใด
ไม่มีน้ำยา หมายความว่า ไม่มีความสามารถ
ไม่คิ ดไม่ ฝั น หมายความว่า ผิ ดคาด ไม่ ได้ ตั้ ง
ความหวังมาก่อน
ไม่ ชอบมาพากล หมายความว่า ผิ ดปกติ ไม่น่า
ไว้วางใจ
ไม่เชิ ง ใช้ในความหมายไม่รั บไม่ ปฏิ เสธ ไม่ ใช่
อย่างใดอย่างหนึ่งชัดเจน
ไม่ใช่ ขี้ ไก่ เป็ นสำนวน หมายความว่า ไม่ เลว
มีอะไรดีเหมือนคนอื่ น ดูหมิ่นกันไม่ได้ สำนวนวัยรุ่ นสมัยใหม่
จะพูดว่า ไม่ใช่ขี้ ๆ
ไม่ใช่เล่น หมายความว่า เก่งพอตัว ไม่ธรรมดา
ไม่ ดูเงาหั ว เป็ นสำนวน หมายความว่า ไม่ รู้จั ก
ประมาณตน
ไม่ดูตาม้าตาเรือ หมายความว่า ซุ่มซ่าม ไม่ พิจารณา
ให้รอบคอบ มักเกี่ยวกับมีบุคคลสำคัญ ทำให้ ต้องระมัดระวัง
ในการแสดงออก เช่น “พู ดจาไม่ดู ตาม้ าตาเรื อเสียเลย
ว่ามีใครนั่งอยู่”
ไม่ได้เบี้ยออกข้าว เป็นสำนวนว่ า ไม่มีส่วนได้อะไร
ด้วยเลย กลับต้องเสี ยด้วยซ้ำไป
ไม่ได้ไม่เสีย หมายความว่า เสมอตัว เท่ าทุน
ไม่ใกล้ไม่ไกล ถ้ากล่าวถึงระยะทางก็หมายความว่ า
ใกล้ ถ้ากล่าวถึงคนก็ หมายความว่าคนใกล้ตัว คนกันเอง
ส่
วัฒนธรรมภาษา
คำที่ ใช้ ในรูปปฏิเสธ
ศ.ดร.รื่นฤทัย สัจจพันธุ์ …เรื่อง