Page 19 - may52

วารสารวัฒนธรรมไทย 17
๒. คำใช้บอกเวลาในช่วง ๑ วัน แม้เราจะใช้คำบอก
เวลาใน ๑ วั น ตามแบบสากล คือ คำว่านาฬิ กา เช่ น เวลา
๖ นาฬิกา เวลา ๑๘ นาฬิกา เวลา ๒๑ นาฬิกา ฯลฯ แต่ ใน
ภาษาพูด เราก็ใช้คำบอกเวลาแบบโบราณด้ วย ซึ่งมีคำที่เกี่ยวข้ อง
๔ คำ คือ โมง ทุ่ม ตี ยาม มีการใช้ ดังนี้
โมง เป็ นคำใช้ บอกเวลาในตอนกลางวั น ตั้งแต่
๗ นาฬิกา ถึง ๑๑ นาฬิ กา เรียกว่า โมงเช้าไปจนถึ งห้าโมงเช้ า
เวลา ๑๒ นาฬิกา เรี ยกว่าเที่ยง เวลา ๑๓ นาฬิกา เรี ยกว่ า
บ่ายโมง เวลา ๑๔ นาฬิกา ถึง ๑๖ นาฬิ กา เรียกว่า บ่ายสองโมง
จนถึงบ่ายสี่โมง เวลา ๑๗ นาฬิกา และ ๑๘ นาฬิกา เรี ยกว่า
ห้าโมงเย็น และหกโมงเย็น
ทุ่ม เป็นคำใช้ บอกเวลา ๖ ชั่ วโมงแรกของกลางคื น
ตั้งแต่ ๑๙ นาฬิ กา ถึง ๒๔ นาฬิกา เรียกว่า ๑ ทุ่ม (หรื อทุ่มหนึ่ง)
๒ ทุ่ม ไปจนถึง ๖ ทุ่ม ซึ่งมักจะเรียกว่าสองยามหรือเที่ ยงคืน
ตี เป็นคำใช้ บอกเวลา ๖ ชั่ วโมงหลังเที่ ยงคืน ตั้ งแต่
๑ นาฬิกา ถึง ๕ นาฬิกา เรียกว่ า ตีหนึ่ง ถึ งตีห้ า ๖ นาฬิกา
จะเรียกว่า ตีหก หรื อย่ำรุ่ง หรือหกโมงเช้า
ยาม เป็นชื่อส่วนของวั น ยามหนึ่งมี ๓ ชั่วโมง รวมวันหนึ่ง
มี ๘ ยาม เริ่มนับตั้ งแต่ ๑ ทุ่ ม ดั งนั้น เวลา ๒๔ นาฬิ กา
จึงเรียกว่าสองยาม
นอกจากนี้ สมัยโบราณยั งมีการนับเวลาโดยดู จากเงาแดด
เรียกว่ า ชั้นฉาย เป็ นการสังเกตเวลาโดยวั ดจากการเหยี ยบเงา
เรียกว่า เหยี ยบชั้น คื อเอาเท้ าวัดเงาของตัวคนที่ ยืนกลางแดด
๑ ชั้ นฉาย เท่ากับเงายาว ๑ ช่ วงเท้า เมื่อแดดจัดขึ้น เงาก็จะ
ทอดยาวยิ่งขึ้ น สามารถบอกเวลาได้คร่าว ๆ
มีคำที่เกี่ยวกับเวลาที่ มักใช้กันสับสนอยู่ ๒ คำ คือคำว่า
ช่วงเวลา และห้ วงเวลา แม้คำว่าห้วงและช่ วง จะมีความหมาย
ตรงกันว่า ระยะ, ตอน แต่คำทั้งสองจะใช้ในสถานการณ์ ต่างกัน
ห้วงเวลา จะเป็นคำที่ ใช้ในการพรรณนา ซึ่ งนอกจาก
สื่อความหมายจะทำให้ เกิดจินตนาการกระทบอารมณ์ เช่ น
“ในห้วงเวลาแห่งความคิ ดคำนึง เขาเริ่ มตระหนักว่าทุกสิ่ ง
ทุกอย่างที่ ทุ่มเททำไปล้วนสูญเปล่า” คำว่ า ห้วงเวลาในที่นี้
อาจแทนด้วยคำว่า ช่ วงเวลาได้ แต่ไม่ สละสลวยเท่า
ช่วงเวลา จะเป็นคำที่ ใช้ในการบรรยาย หรื อบอกเล่ า
ให้ข้อมูล จึ งไม่ต้องการความหมายเชิงอารมณ์แต่จะพบว่าในการ
รายงานข่าว ปัจจุ บันสื่ อมวลชนมักจะใช้คำว่ า ห้ วงเวลาแทน
ช่วงเวลา เช่น
“ ใน ห้ วง เ วลา ที่ นายกรั ฐมนตรี แถลงข่าวและ ให้
สัมภาษณ์ สื่อมวลชน”
“ขณะนี้เป็นห้วงเวลาที่ท่ านจะได้รับฟังเพลงของนักร้อง
ที่ท่านชื่นชอบ...”
“ห้วงเวลาของการประชุมอาเซี ยนซัมมิ ต...”
คำว่า ห้ วงเวลา ในข้อความข้ างต้น ต้องแทนที่ ด้วย
คำว่า ช่วงเวลา จึงจะถูกต้อง