Page 14 - may52

วารสารวัฒนธรรมไทย
12
ภูมิปั ญญาไทย
นความรู้ สึ กของคนไทยในปัจจุ บั น คำว่ า
“เท้ า” ทุ กคนจะเข้าใจว่ ามี ความหมายถึ ง
อวัยวะส่ วนล่ างสุ ด ที่ คอยรั บน้ ำหนั กของ
ร่างกาย ซึ่งในอดีตเราเรียกกันด้วยคำไทยแท้
ว่า “ตี น” ซึ่ งยังปรากฎในการเรียกชื่ อสัตว์น้ ำบ้างชนิ ด
เช่น ปลาตีน เป็ นต้น ในความเป็นจริงเดิมที่ นั้นไม่ได้เป็น
คำไม่สุ ภาพแต่อย่ างใด แต่เป็ นความชัดเจน ตรงความ
หมาย ไม่ดัดจริ ต เป็นคำซื่อๆ อันเป็ นคุณสมบัติที่ น่ารั ก
ของคนไทย
ขณะนี้แม้ แต่คำว่า “เท้า” คนไทยก็ต้องการขยาย
ปัญญาในการศึ กษาในเชิงลึ ก เพราะมั กเข้าใจผิ ดว่ า
มีความหมายในจำกัดเพียงแปลว่า “ตีน” ทำให้มีคำถาม
จากกลุ่มคนรักผ้าไทย ขอให้ ผู้ เขียนช่ วยอธิ บายขยาย
ความหมายในกรณี “หมอนเท้า ของกลุ่ มไท-ครั่ง ”
และขอชมตัวอย่ างลวดลายอั นงดงามที่ หลากหลาย
รูปแบบที่สำคั ญคำว่า “หมอนเท้ า” ไม่ ได้ เขี ยนว่ า
“หมอนท้าว” ที่หลายคนเข้ าใจผิด เพราะบางท่านเรี ยน
ผมว่าคิดว่ า คุณท้ าว ชาววังใช้ น่าจะเรียกว่ า หมอนท้าว
แต่โดยความจริ งผู้ ดีชาวบ้ าน ก็ ใช้กั นแพร่ หลาย และ
เป็นมรดกภูมิปั ญญาไทย มาแต่โบราณ
ค้นหาภูมิปัญญา
ใ
ที่ แฝงมากับผ้าไทย “หมอนเท้า”
ไม่ใช่ หมอนท้ าว ดร. สิทธิชัย สมานชาติ เรื่อง/ภาพ
คำว่า “เท้ า” ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตสถาน
พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้ให้ความหมาย ครอบคลุมไปถึงการเรียก
ขาโต๊ะหรือตู้ และ “กริยาการยัน” เช่น ยืนเอามื อเท้าโต๊ะ
เอามื อเท้าเอว นอกจากนี้ ยั งหมายถึ ง “อ้ างถึง” เช่น
เท้าความ เป็ นต้น ในการเรียกขาน “หมอนรู ปทรง
สามเหลี่ยม” ของกลุ่มวัฒนธรรมไทครั่งว่า “หมอนเท้า”
นั้ นเป็นการเรียกตามประโยชน์การใช้ สอย ที่ จะนำมา
หนุนเท้าแขน ยามพักผ่ อนสบายๆในยามบ่ายๆ ไม่ ได้ใช้
สำหรับหนุนนอนยามค่ำคืน แต่ใช้ หนุนพิ งอิ งกายยาม
บ่ ายให้ ศรี ษะสู งกว่ าลำตัว เพื่ อช่ วยลดแรงดันเลื อด
ในร่างกายที่ยามบ่ายมีแรงดั นสูงขึ้นจะไม่ ไหลไปที่สมอง
มากจนเกินควร หากนอนราบเลือดอาจไหลลงไปที่ สมอง
มากเกินไป
หมอนเท้าลวดลายช้าง ม้า