Page 35 - june52

วารสารวัฒนธรรมไทย 33
ทั้งทางด้ านศาสนาและความเชื่อทำให้ เกิดการเสื่ อมถอยลง เช่น
ในบางพื้นที่ทำเพื่ อขอฝนจริ ง ๆ แต่ ในบางพื้นที่ ก็ ทำเพื่ อดึงดู ด
นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติให้มาท่องเที่ยว มี ขบวนแห่
ประกอบด้วยนางรำและการละเล่นต่าง ๆ ซึ่งผิดจากในอดีตที่ทำขึ้ น
เพื่อขอฝนจริง ๆ ส่วนรู ปแบบการจัดงานก็มีการเปลี่ ยนแปลงไป
จากอดีตอย่ างมาก เช่น วัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้การตกแต่ง การจุดบั้งไฟ
กิจกรรมการแสดง และกฎเกณ±์ต่าง ๆ เนื่องจากวั ตถุดิบและวั สดุ
ในท้องถิ่นหายาก จึ งหันมาใช้เทคโนโลยี สมัยใหม่แทนวิธีการทำแบบ
ดั้งเดิม นอกจากนี้ผลของการเปลี่ยนแปลงจากยุคโลกาภิ วัตน์ยังเป็น
สิ่งที่ชี้ให้เห็นถึ งแนวโน้มการดำรงอยู่ที่มีความจำเป็นและมีความสำคัญ
มากก็คื อ การพนั นขั นแข่ งที่ นั บวันจะกลายเป็ นการแข่งขั น
เพื่อชิ งดีชิงเด่นกัน เพื่อให้สามารถครองความเป็ นหนึ่งได้หลายสมัย
ยิ่งมากเท่าไหร่ก็ทำให้เกิดความภาคภูมิใจมากขึ้นเท่านั้น ด้านความเชื่อ
ความศรัทธา ค่ านิ ยมของชุมชนที่ มีผลกระทบในด้ านบวกและ
ด้านลบนั้น ซึ่งปัจจั ยทางด้านลบจะเห็นได้ว่ าการทำบั้งไฟเป็นการลงทุ น
บางครั้งทุ นที่ เกิดจากการเรี่ ยไรเงิ นของชาวบ้านเป็ นจำนวนมาก
เอามาทำบั้งไฟเพื่อการแข่งขัน แต่ถ้ามองถึงประโยชน์ที่จะได้ รับ ถือว่า
ไม่ได้ ประโยชน์เลย แถมสิ่ งที่แอบแฝงอยู่ในประเพณี นี้ในปัจจุบันคือ
การเล่นพนั นแข่งขัน การชิ งดีชิงเด่นของชาวบ้านแต่ละกลุ่ม ส่วนผล
กระทบทางด้านบวกนั้น คือ สามารถดำรงประเพณีให้คงอยู่กับท้องถิ่ น
เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้ านในชุมชนต่อไป นอกจากนี้ยั งส่งผล
ให้เกิดการท่องเที่ยวทำให้เศรษฐกิจในชุมชนนั้น ๆ มี สภาพที่ดีขึ้น
ประเพณีแซนโดนตาเป็นประเพณี การเซ่นผีบรรพบุ รุษ
ของชนชาวเขมรในเขตพื้นที่อีสานใต้ ได้แก่ จังหวั ดศรีสะเกษ จังหวั ด
สุริ นทร์และบุรี รัมย์ ในช่วงเดือน ๑๐ ของทุกปีในสมัยก่อนเชื่อว่า
ลูกหลานจะต้ องทำบุญในวันแซนโดนตาเพื่ อให้บรรพบุ รุ ษผู้ล่ วงลับ
ได้กิน ถ้ าไม่ทำบรรพบุรุ ษจะไม่ ได้กินและจะต้ องดูผู้ อื่นที่ ลู กหลาน
ทำบุญไปให้และจะถูกสาปแช่ ง แต่ ถ้าทำทุ กขั้ นตอนอย่างถูกต้ อง
ก็จะได้รับการอวยพร ทำให้มีความสุขความเจริญรุ่งเรืองในชี วิตต่ อไป
ซึ่งความเชื่อเหล่ านี้จะได้รั บการปลูกฝังจากพ่อแม่ปู่ย่า ตายายของตน
มาตั้งแต่เด็ ก ๆ จึงเป็นการซึมซับเข้าไปในจิตใจ ซึ่งทุกคนมีความเชื่อว่า
การประกอบพิธีกรรมแซนโดนตา เป็นการแสดงความกตั ญêู กตเวที
ต่อบรรพบุรุ ษผู้ มีพระคุ ณ ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้ประเพณีแซนโดนตา
ในปัจจุบัน มี แนวโน้มการดำรงอยู่ทั้งในด้านความเชื่อ ความศรั ทธา
ค่านิยม องค์ ประกอบพิธีกรรม และขั้นตอนในการประกอบพิธี กรรม
จึงสรุ ปได้ ว่ า ชาวบ้านภู มิขนุ น ตำบลโสน อำเภอขุ ขันธ์จั งหวัด
ศรีสะเกษ ยังมี การปฏิบัติสื บทอดประเพณีแซนโดนตาอย่างมีความ
สมบูรณ์ครบถ้ วนทุ กประการ ถูกต้องตามพิ ธี กรรมที่มีมาเนิ่ นนาน
ตั้งแต่โบราณกาล ซึ่ งเป็ นความเชื่อที่เก่ าแก่ และปฏิบั ติต่อกั นมา
จนถึงปัจจุ บัน ชาวบ้านเชื่อว่าประโยชน์ ที่ได้รั บจากการปฏิบัติตาม
ประเพณีนี้ทำให้ชนรุ่นหลังมีความกตัญêู ต่อผู้ มีพระคุณ มีการสืบสาน
พระพุทธศาสนา มี จารีตประเพณี และวั ฒนธรรมที่ดี งาม เครื่ อง
เซ่นไหว้ หลัก คือ ข้าวต้ มมัด ซึ่ งทำมาจากผลิตภัณ±์ จากต้นกล้วย
ในเทศกาลนี้จะมีการใช้กล้วยเป็ นจำนวนมากจนทำให้ส่วนราชการของ
อำเภอขุขันธ์ได้จัดงานประเพณีกล้วยแสนหวี ประเพณีแซนโดนตาขึ้น
ส่วน ประเพณี บุ ญบั้ งไฟสรุ ปได้ ว่ าในยุ คสมั ยปัจจุ บั น
มีแนวโน้มในการดำรงอยู่ เพราะว่ าประเพณีบุ ญบั้งไฟเป็นมรดก
ของแผ่นดิ นที่บรรพบุรุ ษชาวอี สานสร้ างขึ้นเพื่ อช่ วยแก้ไขปัญหา
ด้านเศรษฐกิจและสังคมให้ แก่ชาวบ้ านมาตั้งแต่สมั ยโบราณจนกระทั่ง
ถึ งปัจจุ บันอย่ างปฏิเสธไม่ ได้เพราะถ้ าหากว่าท้ องถิ่นมี ความ
อุดมสมบู รณ์มีเศรษฐกิจที่ ดีความเป็นปñ กแผ่นก็จะเกิดขึ้นในสังคม
เพราะเป็นการสร้างความรักความสามัคคีให้เกิดขึ้ นในหมู่บ้าน การที่
ชาวบ้านได้มาช่ วยกันทำบุญบั้ งไฟ นอกจากจะเกิดความสนุกสนาน
รื่นเริงแล้ว ยังเกิดความร่วมแรงร่วมใจในการทำงานร่ วมกัน ถือได้ว่า
ประเพณีบุญบั้งไฟเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน และเป็นศูนย์กลาง
เชื่อมโยงระหว่างประเพณีพิธี กรรมกับพุทธศาสนาอีกด้วย
ดังนั้ นการศึกษาวิ จัยเรื่ องผลกระทบการเปลี่ยนแปลง
ของสังคมไทยที่มีต่อประเพณี ท้องถิ่นในเขตอีสานใต้ทำให้เราได้พบว่า
การเปลี่ยนแปลงของโลกยุ คโลกาภิ วั ตน์ หรือยุคข้ อมูลข่ าวสารนั้น
มีผลกระทบทั้งด้ านบวกและด้านลบ ถึงแม้ว่ าสังคมไทยของเรานั้ น
จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ ยนแปลงของโลกอย่างหลี กเลี่ยงไม่ได้
แต่ เราก็พยายามที่จะผสมผสาน ปรั บปรุ งให้เหมาะสมกั บสภาพ
แวดล้อม และวิถีชีวิ ตของคนในสังคม ซึ่ งทุกภาคส่วนในสังคมจะต้อง
ร่ วมมือกั นวางรากฐานแนวทางของการนำมาปรับใช้ ให้เหมาะสม
โดยเฉพาะหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้ องจะต้ องให้ความรู้และแนวทาง
การรับมือต่อการเปลี่ยนแปลงของโลกแก่ประชาชนด้วย โดยเฉพาะ
เยาวชนรุ่นหลังที่ เราจะต้องปลูกฝังให้ ตระหนักในคุณค่า และสร้ าง
ความภาคภูมิใจในการหวงแหน อนุรักษ์และสืบทอดขนบธรรมเนียม
ประเพณีวัฒนธรรมไทยที่ดีงามของเราไว้ให้สามารถดำรงอยู่ ได้ต่อไป
ในอนาคต
ข้ อมูลจากรายงานการวิจั ย เรื่อง ผลกระ∑บ
การเปลี่ ยน·ปลงของสังคมไ∑ย∑ี่มีต่ อประเพณี∑้องถิ่นในเขตอีสานใต้
‚ดย...ผู้ช่วย»าสตราจารย์ ดร.»ิราณี จÿ‚±ปะมา
·ละ ดร.»ÿ¿มา» »รีวง»์พÿก
รายงานการวิจั ยนีÈได้รับ∑ÿ นอÿดหนÿนการวิจั ย
จากสำนักงานคณะกรรมการวั≤น∏รรม·ห่ งชาติ