Page 29 - june52

วารสารวัฒนธรรมไทย 27 ัฒ
§” Ú §”
ว.วชิรเมธี
นโลกนี้ มีคำอยู่มากมาย มี คนอยู่ ที่ไหน ก็มีคำ
อยู่ ที่นั่น เพราะคนเป็นผู้ สร้างคำ และคำก็เป็ น
ผู้ สร้างคน ตลอดเวลาที่ มนุษย์คิ ดคำขึ้นมาใช้
มี ผู้ พยายามรวบรวมคำเหล่านั้ นให้เป็ นหมวดหมู่ให้
ครอบคลุ ม และกว้างขวางให้มากที่สุ ด แต่ก็ ไม่ เคยมี ใคร
สามารถเก็ บคำมากมายเหลื อคณานับนั้ นได้ครบทุ กถ้อย
กระทงความ “พจนานุ กรม” อันเป็นคลังคำทุกฉบับในโลก
จึงทำได้ อย่างดีแค่เพี ยงเป็น “เก็ บคำ” เพียงบางส่ วนไว้
ในบางเวลาเท่ านั้น เพราะเมื่อคื นวันผ่านไป คำใหม่ๆ ก็เกิด
ขึ้ นมาได้ทุกวัน
ท่ามกลางคำนั บอนันต์มีคำอยู่ สองคำ ที่มีอิทธิพล
ต่ อมนุษย์อย่างสูงยิ่ง
หนึ่งคือ คำติ(บริภาษ)
อีกหนึ่งคือ คำชม (สดุดี)
คำติเปรี ยบเหมือนน้ำโคลน คำชมเปรียบเหมือน
น้ำหอม ไม่มีใครต้ องการน้ำโคลน มีแต่คนต้องการน้ำหอม
แต่ ในโลกของความเป็ นจริ ง มนุษย์ ไม่สามารถ
รั บเฉพาะคำชมแล้วปฏิเสธคำติเพราะคำติและคำชมไม่ได้
ขึ้ นอยู่ กั บเราเพี ยงคนเดี ยว แต่ ยั งสั มพั นธ์กั บคนอื่ นด้ วย
หากเราทำตั วดีอั นมี เหตุ ให้ ควรชม ก็ย่ อมได้ รั บคำชม
หากเราทำตั วเลว อั นมี เหตุ ให้ ได้ รั บคำติก็ ย่อมมี คนติ
แต่ ในบางทีคำติคำชม ไม่ได้เกิดขึ้นตามวิถี ปกติเช่นที่กล่าว
มานี้เพราะมี อยู่เสมอที่คนทำดี กลั บถูกติคนทำชั่วกลั บ
ถูกชม คำติและคำชมจึงเป็นสิ่งสัมพัทธ์
หนึ่งสัมพัทธ์กั บความดีกับความชั่ว
หนึ่งคือสัมพัทธ์กับตัวเราและคนอื่น
หนึ่งคือสัมพัทธ์กับผลได้และผลเสี ย
คำติคำชม มีผลต่อความสุข ความทุกข์ความสำเร็จ
ความล้มเหลวในชีวิตของคนเราแต่ละคนค่อนข้างสูง
คนบางคนสร้างตัวจากคำติ
คนบางคนสร้างตัวจากคำชม
คนบางคนเสียคนจากคำชม
คนบางคนเป็นผู้เป็นคนจากคำติ
ในคำติ บางทีก็มีแง่ที่ควรชม ในคำชม บางที ก็มีแง่
ที่ ควรติคำติคำชม จึงไม่ใช่ คำที่มีความสมบูรณ์ ในตัวเอง
แต่ ละครั้ง แต่ละคนที่ถู กติชม จึงต้องพิ จารณาอย่ างลึกซึ้ ง
มีแต่การพิ จารณาอย่ างลึกซึ้ งเท่านั้ น เราจึ งจะได้ประโยชน์
จากทั้งคำติ และคำชม ขาดการพิจารณาเสียอย่างเดียว คำชม
อาจทำให้ประมาท หลงตั วเอง คำติอาจทำให้ท้อแท้สิ้นหวัง
แต่ หากพิจารณาคำติ ชมอย่างมีสติในคำติ ก็ มีแง่ควรชม
ในคำชมก็ มีแง่ ควรติ
คำชมที่ ไม่เกิ ดจากความจริงใจ มี ค่าควรติ
คำติที่ เกิดจากความจริงใจ มีค่าควรชม
ทั้ งคำติและคำชม มีคุณอนั นต์พอ ๆ กั บมีโทษ
มหั นต์เราจึงควรปฏิบั ติต่อคำทั้งสองนี้อย่างมีปัญญา
ประการหนึ่ง ต้องรู้ให้ เท่าทัน
ประการหนึ่ง ต้องปฏิสั มพันธ์ให้ถูก
ต้ องรู้ ให้ เท่าทั น คื อ รู้ ว่าคำติชมเป็นเรื่ องธรรมดา
อย่ างหนึ่งของมนุ ษย์ทุกคนที่เกิดมาในโลกนี้ไม่มีใครถู กชม
หรื อถูกติโดยส่วนเดี ยว แต่ทุกคนมีโอกาสทั้งถู กชมและถูกติ
และไม่มีใครหนี สิ่งนี้พ้ น เมื่อตระหนักรู้ว่าทั้ งคำติและคำชม
เป็น “โลกธรรม” คือ สิ่งสามัญอันมี อยู่ประจำโลก ก็ จึงไม่ควร
หวั่นไหวในเมื่อถู กชมหรือถูกติ
ถู กชม จึงไม่ควรฟูจนขาดสติ
ถู กติจึงไม่ควรแฟบ จนไปต่อไม่ได้
ต้ องปฏิสั มพั นธ์ให้ ถู ก คือ ต่ อคำติต้ องนำมา
พิ จารณา เพื่อหาแง่ มุ มที่จะเปลี่ยนแปลงแก้ ไขให้เกิ ดการ
“กำจัดจุดอ่ อน-เสริมสร้างจุ ดแข็ง” มองคำติดั งหนึ่ง “กระจก
วิ เศษ” ที่ สะท้อนให้เห็นความอัปลั กษณ์ในชีวิตของตนเอง
หรื อดั งหนึ่งเป็ น “การชี้บอกขุมทรัพย์ ” ในตัวเองที่เรายั ง
ค้ นหาไม่พบ หากพิจารณาด้วยปัญญาอย่างนี้ทั้งคำติ คำชม
ก็ นับว่ามีคุณค่าในการเจียรไนชี วิตของเราให้ผุ ดผ่อง แวววาว
พราวพราย มีความเป็นมนุษย์ โดยสมบูรณ์สามารถครองตน
อยู่ ในโลกท่ ามกลางดอกไม้(คำชม) และก้ อนอิฐ (คำติ )
อย่างมีความสุข
ว‘∂’ไทย
ี้ ี ู่ ี ู่ ี่ ็ ี
ู่ ี่ ั่ ็ ู้ ้ ็ ็
ู้ ้ ี่ ุ ์ ิ ึ้ ้
ี ู้ ่ ั้ ้ ็ ู่ ้ „