Page 12 - june52

วารสารวัฒนธรรมไทย 10
รâ Õย‡ร◊ËÕßวันส”§ั≠
ทหารบก ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้ าอยู่หัว ทรงจัดตั้ง
กระทรวงธรรมการ (มี หน้าที่ ดูแลเกี่ยวกั บกิ จการของสง¶์ และ
การศึ กษาโดยทั่วไป) พระองค์ ทรงได้รั บการแต่ งตั้งให้ เป็ นอธิบดี
กระทรวงธรรมการ ทรงรับราชการเป็นที่ พอพระทัย พระบาทสมเด็ จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้ าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเสนาบดี
กระทรวงมหาดไทยเป็นเวลานานถึง ๒๓ ปี จากนั้ นได้ทรงลาออก
ด้วยเหตุประชวรจนพระวรกายทรุดโทรม เมื่อทรงรักษาพระวรกาย
จนหายเป็นปกติแล้ว จึงทรงกลั บเข้ารั บราชการอีกครั้ งในตำแหน่ง
เสนาบดีกระทรวงมุ รธาธร (มีหน้าที่เกี่ ยวกับงานพระราชพิธี ต่าง ๆ
ในพระราชสำนัก)
ในปี พ.ศ. ๒๔๖๘ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้า
เจ้าอยู่หัว (รั ชกาลที่ ๗) ทรงก่ อตั้งราชบัณฑิตยสภาขึ้น จึงโปรดเกล้าฯ
ให้สมเด็จพระเจ้ าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ดำรง
ตำแหน่งนายกราชบั ณฑิตยสภาพระองค์แรก โดยมี หน้ าที่เกี่ยวกับ
หอสมุ ดพระนครและพิพิ ธภัณฑสถาน ต่อมาพระองค์ ได้ รั บ
พระราชทานพระอิสริ ยยศพระบรมวงศ์ เป็น “สมเดÁ จพระเจ้า-
บรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุ ภาพ” ในปี พ.ศ. ๒๔๗๒
นับว่าเป็นตำแหน่งที่สูงที่สุ ดสำหรับพระบรมวงศานุวงศ์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุ ภาพ
ทรงประกอบพระราชกรณียกิจในด้านต่ าง ๆ ที่สำคัญยิ่ งต่อบ้านเมือง
ทรงเป็ นกำลังสำคัญในการบริ หารและพัฒนาประเทศหลายด้ าน
ทรงเป็นที่ไว้ วางพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็ จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวเป็นอย่างมาก สามารถประจั กษ์ได้จากพระราชกรณียกิ จในด้าน
ต่าง ๆ ของพระองค์ที่แสดงให้ เห็นถึ งพระอัจฉริยภาพอันสูงส่ง อาทิ
ด้านการศึ กษา แม้ ว่ าพระองค์จะทรงปฏิบั ติหน้ าที่ด้ าน
การศึกษาแค่ช่วงระยะเวลาสั้ น ๆ (ประมาณ ๓ ปี) แต่ พระองค์ทรงมี
พระดำริริ เริ่มเป็นเยี่ยมในพระกรณียกิจหลายประการ อาทิ
- ทรงเริ่มงานจัดการศึ กษาเป็ นครั้ งแรก โดยเปลี่ ยน
โรงเรียนทหารมหาดเล็ก ซึ่งเป็ นโรงเรี ยนฝñกสอนวิ ชาทหารมาเป็ น
โรงเรียนสำหรั บพลเรื อน คื อ โรงเรี ยนพระตำหนั กสวนกุหลาบ
และพระองค์ทรงดำรงตำแหน่งผู้จัดการโรงเรียน
- ทรงวางระเบียบการบริหารราชการของกรมและโรงเรียน
อาทิ ทรงวางระเบียบข้อบังคับตำแหน่งหน้าที่ เสมียน พนักงานในการ
รับราชการ การเลื่อนตำแหน่ง ลาออก ลงโทษ เป็นต้น
- ทรงขยายการศึกษาโดยอาศั ย “วั ด” เป็นสถานที่
ถ่ายทอดความรู้และอบรมศีลธรรมให้แก่ ราษฎร ทรงปรับปรุงหลักสู ตร
๒๑ มิถุนายน
วันดำรงราชานุภาพ
ิถุิ ุน
ขุนเอม...เรืËอง
วั นดำรงราชานุภาพ คื อ วั นที่รำลึ กถึ งสมเด็ จ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุ ภาพ ซึ่ง
เป็นวันคล้ายวั นประสูติของพระองค์ ตรงกับวั นที่ ๒๑
มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๐๕ เนื่องจากทรงเป็นกำลังสำคัญ
ของพระบาทสมเด็ จพระจุ ลจอมเกล้าเจ้าอยู่ หั ว (รัชกาลที่ ๕)
ในการพัฒนาประเทศให้ ได้รั บความเจริญก้ าวหน้าในทุกด้ าน อาทิ
ด้านการปกครอง การศึกษา และการสาธารณสุข
สมเด็จพระเจ้ าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้ าเจ้าอยู่ หัว
(รัชกาลที่ ๔) และเจ้าจอมมารดาชุ่ม ธิ ดาพระอัพภั นตริกามาตย์
(ดิศ) ต้ นสกุล “โรจนดิศ” พระองค์ ทรงเริ่มการศึ กษาโดยเรียน
ภาษาไทยชั้นต้นจากสำนักคุณแสงและคุณปาน ราชนิกุล ในพระบรม-
มหาราชวัง ทรงศึกษาภาษาบาลีในสำนักพระยาปริ ยัติธรรมธาดา
(เปีòยม) และหลวงธรรมานุ วัติจำนง (จุ้ย) ทรงศึกษาภาษาอั งกฤษ
ในโรงเรียนหลวง ซึ่ งมี มิสเตอร์ ฟรานซิ น ยอร์ ช แพตเตอร์ สั น
เป็นพระอาจารย์ ต่อมาทรงศึกษาวิชาทหารในสำนักหลวงรัฐรณยุทธ์
เมื่อพระองค์ พระชนมายุได้ ๑๔ พรรษา ทรงเข้ ารับการศึ กษาที่
โรงเรียนนายร้อย กรมทหารมหาดเล็ก
เมื่อทรงสำเร็จการศึกษาแล้ว พระองค์ทรงเข้ ารับราชการ
เป็นทหารในตำแหน่งนายร้ อยตรี บั งคั บกองแตรวง กองทหาร
มหาดเล็ก จากนั้นทรงได้ รับการเลื่ อนตำแหน่งเป็นผู้ช่วยผู้ บัญชาการ