Page 39 - Culture2-2016
P. 39
๒๓
๑จิตรกรรมบนผนงับานแผละในโบสถ์วัดสทุศัน์เล่าเรือ่งตอนพระรถเสนขีม่้าวิเศษเหาะหนีออกจากเมืองยกัษข์องนางเมรีเพ่ือเอายาวิเศษไปรกัษาป้าและแม่
๒ภาพพระรถเสนหนนีางเมรไีปขณะทนี่างกาลงัเมาหลับ(ภาพจากสมุดภาพโบราณของวดัสุวรรณภูมิ)
๓พระรถเสนโปรยยาวิเศษเปน็มหาสมุทรขวางหนา้นางเมรี(ภาพจากสมุดภาพโบราณของวดัสวุรรณภูม)ิ
* นางยกั ษต์ ามไปแกแ้ คน้ แปลงเปน็ สาวสวยหลอกให้ พระรถเลยกระอกั เลอื ดตาย ตอนจบนแี้ ตกตา่ งกนั ไปทงั้ วธิ ที น่ี าง
พระราชารกั
ยักษ์ตายหรอืบ้างก็จบแค่เมรีตายบ้างกไ็ปจบทพี่ระรถกลบัไป
* นางยกั ษค์ วกั ลกู ตานางทงั้ สบิ สองแลว้ เอาไปขงั ไว้
ไม่เจอเมรี ก็ตายตาม
* ทงั้ สบิ สองนางมลี กู คลอดลกู แลว้ ตอ้ งฆา่ ลกู ตวั เอง นอกจากหลายสานวนแล้ว การนาเสนอเรื่องยังมีหลาย
กนิ เพราะหวิ
รปู แบบ สมยั กอ่ นทกี่ ารรบั รวู้ รรณกรรมพนื้ บา้ นส่วนใหญม่ าจาก
* นางสบิ สองคนสดุ ทอ้ งไมย่ อมฆา่ แอบเลยี้ งลกู จนโต การเล่าสู่กันฟัง เรียกว่าเป็นนิทานมุขปาฐะ ซ่ึงวัฒนธรรมการ
คอื พระรถ หรือพระรถเสน บางทเ่ีรียก รททิเสน
เล่าเร่ืองลกัษณะนีอ้ยู่คู่กับคนไทยทุกที่จากรปูแบบเล่าสู่กันฟัง
* นางยกั ษร์ ู้ หลอกพระรถใหไ้ ปเมอื งยกั ษ์ ฝากสารลบั เปน็ มขุ ปาฐะ จงึ เรมิ่ ปรากฏเปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษร เรอื่ งพระรถเมรี
ใหน้ างเมรี (ลกู สาว) ฆา่ พระรถ
หรอื นางสบิ สองนี้ คณุ นา้ มนต์ อยอู่ นิ ทร์ นกั วจิ ยั อกี ทา่ นคน้ พบวา่
* มีคนช่วยแปลงสารลับให้เป็นสารรัก นางเมรีจึง
มตี น้ ฉบบั ตวั เขยี นถงึ ๒๑ เลม่ สมดุ ไทย มที ง้ั กลอนอา่ น และกาพย์
แตง่งานกบัพระรถ
ทเ่ีป็นบทละครรามีต้นฉบบัตัวเขียนอกี๕สานวนแล้วยังแปลง
* พระรถมอมเหลา้ นางเมรี หลอกถามความลบั เอา เป็นการแสดงอื่นๆ อีก ทั้งบทมโหรี บทโนรา บทลิเก นับว่า
ดวงตาและของวเิ ศษกลบั มาชว่ ยแมแ่ ละปา้
เป็นเรื่องที่ได้รับความนยิมคู่กับคนไทยจรงิๆเช่นบทมโหรเีรือ่ง
* นางเมรตี ามมา พระรถไมย่ อมกลบั นางเมรเี ลยตรอมใจ พระรถเสนทสี่ มเดจ็ กรมพระยาดา รงราชานภุ าพ ทรงสนั นษิ ฐานไวว้ า่
ตาย บ้างก็ว่าหัวใจแตกตาย
น่าจะเป็นบทมโหรีคร้ังอยุธยา แต่ไม่มีหลักฐานยืนยัน หรือใน
* สบิ สองนางไดต้ าคนื อยดู่ มี คี วามสขุ นางยกั ษเ์ หน็
การแสดงชุด “ลเิ กสบิ สองภาษา” ตอนที่เล่น “เขา้ เมอื งตลงุ ”
37
เมษายน-มถิ นุ ายน ๒๕๕๙
