Page 23 - fab53

ทุกอย่างจนครบแล้วจึงจุดธูปเทียนอีกชุ ดหนึ่งสำ�หรับไหว้
พระปรคนธรรพบรมครูของดนตรี ไทย เสร็จแล้วหันไป
ไหว้ทางตะโพนซึ่ งถือว่าเป็นตัวแทนของพระปรคนธรรพ
เมื่อครู ผู้ประกอบพิธีจุดธู ปเทียนหันไปไหว้ ทางตะโพน
แล้ วนำ�ธูปเที ยนมาปักรวมกั นที่หน้าพระพุทธรูป เรี ยก
ปี่พาทย์ทำ�เพลงตระพระปรคนธรรพ และเรียกเพลงเชิญ
เทวดาตามลำ�ดับดังนี้
เพลงเหาะ เชิญ พระอิศวร
เพลงแผละ เชิญ พระนารายณ์
เพลงกลม เชิญ เทพทั้ งหลาย
เพลงโหมโรง เชิญ ครูละคร
เพลงช้าเพลงเร็ว เชิญ ครูละคร
เพลงกราวนอกกราวใน เชิญ ครูฝ่ายวานร
เพลงฉิ่ง เชิญ ครูนาง
เพลงคุ กพาทย์ เชิญ ครูฝ่ายยักษ์
เพลงรอนพระพิราพทั้งองค์เชิญ องค์พระพิราพซึ่งเป็น
บรมครูในแขนงนาฏยศาสตร์
เมื่อปี่พาทย์ทำ�เพลงเชิญเทวดา และครูฝ่ายต่างๆ
ตลอดจนองค์พระพิราพสมมุติว่ามาประชุมพร้อมกันแล้ว
ปี่พาทย์ทำ�เพลงลงสรง ครูผู้กระทำ�พิธีสรงเทวรูปและ
เจิมถวายทั่วทุกองค์ ปี่พาทย์ทำ�เพลงเชิด ครูกล่าวคำ �
ถวายเครื่องพลีกรรม เครื่องสังเวย ปี่พาทย์ทำ�เพลงเสมอผี
เสมอเถร เพลงนั่งกิน ครูผู้ประกอบพิธีรินเหล้าสังเวย
ทำ�เพลงเซ่นเหล้า สั กครู่ปี่พาทย์จะทำ �เพลงพราหมณ์
ออก และเสมอเข้าที่
ขั้ นตอนต่อไปคือการทำ �พิธีครอบ เริ่มจากวงปี่
พาทย์ทำ�เพลงพราหมณ์เข้า ครู ผู้ประกอบพิธีนำ�ศิษย์ที่
จะรับครอบรำ �โปรยข้าวตอกดอกไม้บูชาพระปรคนธรรพ
แล้วครู สวมศี รษะฤาษี มือขวาถื อไม้เท้า มือซ้ ายถื อ
สั งข์ รำ�เสมอ ๓ ลา เข้ามานั่งบนก้นขันสิบสองนักษัตร
(ขันสาคร) ที่ คว่ำ �และเอาผ้าคลุมไว้หน้าเตี ยงมณฑล
วงปี่พาทย์ทำ�เพลงมหาชัย ศิษย์จะถือขั นกำ�นลภายใน
ขันใส่ดอกไม้ ธูป เทียน และงิน ๓๖ บาท นำ�ไปถวายครู
หลังจากนั้นครูก็ จะเริ่มครอบที่ศีรษะด้วยหน้าพระภรต
พระพิราพและเทริดหรือหน้าพระรามแล้วพรมน้ำ�มนต์
เจิมแป้ งที่ หน้ าผาก สวมสายมงคล ทัดใบไม้ มงคล
เรียกว่า พิ ธีครอบ ถ้าหากศิษย์ ผู้ ใดจะออกไปเป็นครูก็
จะได้รับมอบอาวุธ ศร พระขรรค์ ตรี จัก คทา เรียกว่า
พิ ธี มอบ ระหว่ างการทำ �พิธี ครอบและพิ ธี มอบนี้
วงปี่พาทย์ บรรเลงเพลงมหาฤกษ์ และมหาชัย ทำ�เช่นนี้
ทีละคนจนหมดผู้ที่จะรับครอบ เมื่อเสร็จแล้วครูผู้ประกอบ
พิธีจะให้พรแล้วรำ�เพลงเสมอเถรกลับเป็นจบพิธี
ขั้นสุดท้ายคือ การสมโภช เริ่มด้วยการเบิกบายศรี
เวียนเทียน ๓ รอบ รอบสถานที่ประกอบพิธีเมื่อครบ
๓ รอบแล้ว ครูผู้ประกอบพิธีจะถือพัดใบตาลขึ้นนั่งรำ�บน
ก้นขันสิ บสองนักษัตรอี กครั้งหนึ่ง แล้ วให้ศิษย์ทั้งหมด
รำ �โปรยข้ าวตอกดอกไม้ ปี่ พาทย์ทำ�เพลงโปรยข้ าว
ตอก รำ�หน้าพาทย์พราหมณ์ออกและพระเจ้าลอยถาด
หลังจากนั้ นครูผู้ ประกอบพิ ธีรำ �นำ �ศิ ษย์ เรี ยกเพลง
หน้าพาทย์กราวรำ � เพลงเชิด กล่ าวลาเครื่องสังเวย
อัญเชิญเทพและครูกลั บเป็นเสร็จพิธี
การไหว้ ครู และพิ ธีครอบครู โขนละคร เป็นจารีต
ประเพณีไทยอี กแขนงหนึ่งที่ แสดงถึงความอ่ อนน้อม
นบนอบของผู้น้ อย คื อศิษย์ที่ มี ต่อ ครู ผู้ ประสิ ทธิ์
ประสาทวิชาและแสดงให้เห็ นถึ งความเมตตาที่ครู มี
ต่อศิษย์ ร่ วมกระทำ�พิธีเพื่ อให้เกิดความเป็ นสิริ มงคล
และเป็นกำ �ลังใจก่ อนที่ จะออกไปประกอบอาชี พหรือ
เริ่ มเรียน เป็ นการสร้างความสามั คคีในหมู่ ศิษย์ด้วย
กัน และแสดงถึ งความรักความผู กพันระหว่างครูและ
ศิษย์ซึ่ งไม่มี ประเทศใดมี พิ ธีเช่นนี้ พวกเราชาวไทย
ควรจะภาคภูมิ ใจและรักษาจารี ตประเพณี ไว้ ให้ ยั่งยื น
ตลอดไป
๒๑
ข้ อมูล : นานาสาระ วัฒนธรรมไทย เล่ม ๒