Page 38 - apr53

๓๖
ดร.หทัยรัตน์ มาประณีต...เรื่อง
ด้วยมนุษย์ มีความต้องการทางกายภาพ จึงเกิ ดการ
สร้างสรรค์ความรู้และวิทยาการใหม่ ๆ อยู่ตลอดเวลาผ่านการ
ประดิษฐ์คิดค้นเครื่องมือใช้สอยต่างๆ เราเรียกสิ่งเหล่านี้ว่ า
วัฒนธรรมที่เป็นวัตถุหรือจับต้องได้ เช่น การนำ�เครื่องจักรกล
มาแทนแรงงานมนุษย์ ในการผลิตสินค้าปริมาณมาก การ
ประดิษฐ์ยานพาหนะไม่ว่าจะเป็ นรถยนต์ เครื่องบิน เรือ และ
รถไฟ เป็นต้น หรือการคิดค้นและพั ฒนาเทคโนโลยีและ
เครื่องมือสื่อสาร เช่น โทรศัพท์มือถือ โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์
และอินเตอร์เน็ต ทั้ งนี้ เพื่อมาตอบสนองความต้องการเหล่ า
นั้น อาทิเช่น ช่วยอำ�นวยความสะดวก ลดขั้นตอนการทำ�งาน
หรือเพิ่มคุณภาพชีวิต ซึ่งประดิษฐกรรมเหล่านี้ส่งผลให้เกิด
การเปลี่ยนแปลงในแบบแผนการดำ�รงชี วิตของมนุษย์ มีการ
สร้างกฎระเบียบ แนวทางปฏิบัติ หรือข้อบังคับต่ าง ๆ ให้
สอดคล้องกับการทำ�งานเทคโนโลยีนั้ น ๆ หนึ่งในตัวอย่างที่
เห็นชั ดเจนที่สุด คือ เมื่ อมีการผลิ ตรถยนต์ขึ้นมา ก็ต้องสร้ าง
กฎจราจรสำ�หรับผู้ขับขี่ได้ปฏิ บัติร่วมกัน เพื่อความปลอดภัย
บนท้องถนน
ในขณะที่วั ตถุและเทคโนโลยี มีความก้ าวหน้าและ
เจริ ญอย่างรวดเร็ ว แต่ มนุษย์กลั บไม่ สามารถรับมือกั บ
ความเจริญก้าวหน้ านั้น ด้วยเพราะวัฒนธรรมทางจิตใจหรือ
จับต้องไม่ได้ เช่ น ค่านิยม อุ ปนิสัย หรือความเชื่อใด ๆ ก็ตาม
ที่มั กจะเปลี่ยนไปได้ช้า ทำ �ให้ ให้เกิดการปรับตัวไม่ทั นกัน
ขึ้นเสมอ ซึ่งการปรับตัวไม่ทั นต่อการเปลี่ยนแปลงทางวัตถุ
และเทคโนโลยีนี้ ในทางสั งคมวิทยาเรียกว่า “ความล้า
ทางวัฒนธรรม” (Cultural Lag) โดยวิลเลี่ ยม อ๊อกเบิร์น
นักสั งคมวิทยาชาวอเมริ กันเป็นผู้ ให้ คำ �นิ ยามไว้ว่ า ส่ วน
ใดส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้ องกันและมี อัตราการ
เปลี่ยนแปลงไม่เท่ากัน บางสิ่ งบางอย่างเปลี่ ยนแปลงไม่
เท่ากัน บางสิ่ งบางอย่างเปลี่ยนแปลงเร็ วรุดหน้าไปกว่าอีก
สิ่งหนึ่ง ภาวะความหน่วงช้าเช่นนี้ทำ �ให้ขาดจังหวะที่เข้ากั น
อันก่อให้เกิ ดการปรับตัวเข้ากั นไม่ได้ เช่น วัฒนธรรมทางวัตถุ
ที่ เจริญรุดหน้าไปเร็วกว่ าทางจิ ตใจ ทำ�ให้เกิดปัญหาสังคม
(ราชบัณฑิตยสถาน. ๒๕๓๕: ๒๐๕)
เมื่อเกิดสภาวะความล้าทางวั ฒนธรรม หรืออีกนัย
หนึ่งว่ าความเจริญงอกงามทางจิตใจของมนุษย์ เช่น ความ
มี ระเบียบวินัย ความรับผิดชอบ ความมีจิตสำ �นึกผิดชอบ
ชั่ วดี ยั งย่ำ�อยู่ กับที่ เพราะถู กรั้งหน่ วงเหนี่ยวด้ วยพลัง
ความโลภ โกรธ หลง อยู่ ตลอดเวลา ส่งผลให้ เกิดปั ญหา
สังคมต่าง ๆ ตามมามากมายไม่ว่าจะเป็ นปัญหาอาชญากรรม
ปั ญหาครอบครัว ปัญหาการจราจร หรือปัญหาสิ่ งแวดล้อม
ตั วอย่างปัญหาที่สะท้อนถึ งความล้าทางวั ฒนธรรมอย่ าง
ประจักษ์ชัด คือ ปัญหาอุบัติเหตุทางบก จากรายงานสรุปสถิติ
อุบั ติเหตุ จราจรทางบกโดยศูนย์ อำ�นวยการความปลอดภัย
ทางถนน กรมป้องกั นและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวง
มหาดไทย เปรี ยบเทียบในช่ วงเดือนมกราคม-สิ งหาคม
ระหว่ างปี ๒๕๕๑-๒๕๕๒ พบว่า จำ �นวนคดีอุบัติเหตุจราจร
ทางบกในปี ๒๕๕๑ เกิดขึ้น ๕๘,๐๙๒ ครั้ ง และในปี ๒๕๕๒
เกิ ดขึ้น ๕๘,๘๓๘ ครั้ง สำ�หรับจำ�นวนผู้ เสียชีวิตจากอุบัติเหตุ
ทางถนนในปี ๒๕๕๑ มีจำ�นวน ๗,๓๗๓ คน และปี ๒๕๕๒
มี จำ�นวน ๗,๕๖๒ คน เมื่ อนำ �สถิติ อุบัติ เหตุทางถนนมา
เปรี ยบเทียบ พบว่า ในปี ๒๕๕๒ มีจำ�นวนคดีอุบัติเหตุทาง
ถนนเพิ่มขึ้นจากปี ๒๕๕๑ จำ�นวน ๗๔๖ คดี หรือร้อยละ ๑.๒๘
วัฒนธรรมวิ พากษ์