Page 31 - apr53

๒๙
ทันที พวกผีต่างๆ ก็จะลุกขึ้นมาทำ�ท่าโอนเอนย่างสามขุม
ตามทำ�นองเพลง ใครจะทำ�ท่าไหนก็ ได้ไม่ มีท่าทีกำ�หนดไว้
ฉะนั้ นเพลงเสมอผีนี้ใช้เฉพาะพวกที่ แสดงเป็น
ภูตผีปีศาจเท่านั้น ชื่อเพลงก็บอกไว้ชั ดเจนแล้วเพลง
หน้าพาทย์นี้มี ความสำ�คั ญเพียงใช้เป็นดนตรีประกอบ
บรรยากาศให้เห็นจริงจัง เพราะเพลงนี้มีทำ�นองเยือกเย็น
โหยหวน น่ากลั ว เหมาะกับการแสดงโขนตอนนี้เป็น
อย่ างยิ่ง
เสมอตี นนก ชื่อของเพลงหน้าพาทย์นี้เป็นชื่อเดิม
เรียกกันมาแต่โบราณ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้า
อยู่หัวทรงเปลี่ยนให้ไพเราะและน่าฟั งว่า “บาทสกุณี ”
ความหมายของชื่ อก็เหมือนกันถ้ าจะแปลออกเป็ นคำ�
ไทย คือ บาท แปลว่า ตี น สกุณี แปลว่านก เพลงหน้ า
พาทย์เพลงนี้นับว่าเป็นเพลงที่ ไพเราะมากกว่าเพลงอื่นๆ
ใช้ประกอบท่ารำ �ของพระราม พระลักษณ์ ในการแสดง
โขน หรือผู้ที่จะสวมบทบาทเป็ นตัวพระ จะเป็นพระใหญ่
พระน้อย ตลอดจนเทพยดาต่ างๆ เช่น พระนารายณ์
พระพรหม เป็นต้น โดยนั ยนี้จึงอาจเรียกได้ว่าเพลงหน้า
พาทย์ นี้เป็นสุดยอดของเพลงหน้ าพาทย์เสมอด้วยกั น
ทั้งหมด เพราะนอกจากจะมีท่วงทำ�นองเพลงที่ไพเราะ
แล้ว ท่ารำ�ประกอบนี้ก็มี ความสวยงาม ซึ่งได้กำ�หนดท่า
รำ�เฉพาะท่าเดิ นไว้ ๑๒ ไม้เดิน แต่ครูบางท่านกำ�หนดท่ า
เดินไว้ ๑๔ ไม้เดิน ผู้เขียนได้สอบถามผู้บรรเลงก็ทราบว่า
ท่วงทำ�นองเพลงกำ�หนดไว้ ๑๔ ไม้เดินนั้นก็ไม่ผิดเช่นกัน
เพราะอีก ๒ ไม้นั้นได้เพิ่มลีลาให้สวยขึ้ นโดยเพิ่มท่าประ
ท่าเยื้อง แทนท่าเดินสุดท้ าย จังหวะก็จะจบลงพร้อมกัน
ขอยกตั วอย่ าบทโขนชุ ดพรหมาศประกอบ
เพลงหน้าพาทย์บาทสกุ ณีเมื่ ออินทรชิตแปลงกายเป็น
พระอินทร์ ดังนี้
• ไขท่าปทุมพรรณราย ธาราโปรยปรายดังสายฝน
ครั้งเสด็จสระสรงทรงสุคนธ์ปรุงปนแป้งร่ำ�ฉ่ำ �ฤทัย
สนับเพลาภูษาพื้นแดง ผ้าทิพย์เครือแย่ งสดใส
ทับทรวงสังวาลย์ อำ�ไพ ธำ�มรงค์วิไลรัตนา
ทรงชฎาเดินหนพ้ นภพ งามสมล้ำ�เทพเลขา
กุมศรพรมหาสตร์ยาตรา อสุ ราไปทรงหัสดินทร์
เสมอข้ามสมุทร เป็นเพลงหน้าพาทย์อี กเพลง
หนึ่ งที่มีความหมายคล้ ายคลึงกับเพลงเสมออื่นๆผิดกัน
อยู่ตรงที่เสมอข้ ามสมุทรมิ ใช่การเดินเพียงคนเดียวหรือ
สองคน แต่เป็ นการเดินทั้งกองทัพ และก็มิใช่หนเดียว
ตอนที่พระรามจองถนนเพื่อข้ ามไปยังเกาะลงกา ตาม
ท้องเรื่องรามเกียรติ์มี อยู่ว่าหลั งจากที่ทศกัณฐ์ได้ลั กพา
นางสีดาไว้ที่เมืองลงกา พระรามก็ ได้ติดตามมาถึงชายฝั่ง