Page 10 - apr53

๘
ในเดือนเมษายนของทุกปี จะมีประเพณีที่สำ�คัญประเพณี
หนึ่งของไทย คือ ประเพณีสงกรานต์ ซึ่งเป็นประเพณีวันขึ้นปีใหม่
ของไทยที่เก่าแก่และมีการสืบทอดกันมาแต่โบราณ เป็นประเพณี
ที่งดงาม อ่อนโยน เอื้ออาทรและเต็มไปด้วยบรรยากาศของความ
กตัญญู ความสนุกสนาน ความอบอุ่น และการเคารพซึ่งกันและ
กันโดยใช้ “น้ำ�” เป็นสื่อในการสร้างสัมพันธไมตรี
ความเป็นมาของประเพณีสงกรานต์นั้น แต่เดิมจะมีคู่กับ
ประเพณีตรุษ หรือที่เรียกกันรวม ๆ ว่ าประเพณีตรุษสงกรานต์
หมายถึงประเพณี ส่งท้ายปี เก่าต้อนรั บปีใหม่ของไทย ก่ อนที่จะ
เปลี่ยนมาใช้วันที่ ๓๑ ธันวาคม เป็นวันส่งท้ ายปีเก่า และวันที่ ๑
มกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๘๓ เช่นเดี ยวกับประเทศ
อื่นๆ ทั่วโลก
คำ�ว่า “ตรุษ” เป็นภาษาทมิฬ ใช้ในชนเผ่าหนึ่งทางอินเดี ย
ตอนใต้ แปลว่า ตัด หรือขาด คือตัดปี หรือขาดปี หมายถึงการสิ้นปี
นั่นเอง ตามปกติการกำ�หนดวันตรุษหรื อวันสิ้นปีจะถือหลักทาง
จันทรคติ (วิธีนับวันและเดือนโดยถือเอาการเดินของดวงจันทร์
เป็นหลัก) คือวันแรม ๑๕ ค่ำ� เดื อน ๔
ส่วนคำ�ว่ า “สงกรานต์” เป็ นภาษาสันสกฤต แปลว่า
ก้าวขึ้ น หรือการเคลื่อนที่ ย้ายที่ หมายถึง เวลาที่ดวงอาทิ ตย์
เคลื่อนจากราศีหนึ่งไปสู่อีกราศีหนึ่งทุก ๆ เดื อน เรียกว่ า
สรงกรานต์เดือน ยกเว้นเมื่อย้ายจากราศี มีนสู่ ราศีเมษ ซึ่ งเป็น
สงกรานต์ปี จะเรียกชื่ อพิเศษว่า “มหาสงกรานต์” จึงเป็นวันขึ้ น
ปีใหม่ โดยวิธีนับทางสุริ ยคติ (วิธีนับวันและเดือนโดยถือกำ�หนด
ตำ�แหน่งดวงอาทิตย์เป็นหลั ก)
การกำ�หนดนับวันสงกรานต์จึงตกอยู่ในระหว่างวันที่ ๑๓,
๑๔ และ ๑๕ เมษายน ซึ่งทั้ง ๓ วัน จะมี ชื่อเรียกเฉพาะดังนี้ คือ
วันที่ ๑๓ เมษายน เรียกว่า มหาสงกรานต์ หมายถึง การที่
ดวงอาทิตย์ก้าวขึ้ นสู่ราศีเมษอีกครั้งหนึ่ง หลังจากที่ผ่านการเข้า
สู่ราศีอื่น ๆ แล้วครบ ๑๒ เดือน วันที่ ๑๔ เมษายน เรียกว่า
วันเนา หมายถึง การที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนเข้าอยู่ราศีเมษประจำ�
ที่เรียบร้อยแล้ว วันที่ ๑๕ เมษายน เรียกว่า วั นเถลิงศก หรื อ
วันขึ้นศก คื อ วันที่เริ่มเปลี่ยนจุ ลศักราชใหม่ การที่ กำ�หนดให้อยู่
ในวั นนี้นั้นเพื่อให้แน่ใจได้ว่าดวงอาทิตย์ โคจรขาดจากราศีมีนขึ้น
อยู่ราศีเมษแน่นอนแล้ว อย่ างน้อย ๑ องศา
เมื่อถึงวันสงกรานต์ ทุกคนจะยิ้มแย้มแจ่ มใสทำ�จิตใจให้
เบิ กบาน พร้อมกั บเตรียมอาหารคาวหวานไปทำ�บุญ ที่พิ เศษคือ
ข้าวเหนี ยวแดง ขนมกวนหรือกาละแม ซึ่งเป็ นขนมที่เป็น
สัญลักษณ์ ของวันสงกรานต์ เพื่อนำ�ไปทำ�บุญ ตักบาตรตอนเช้า
ทำ �บุ ญอัฐิ ซึ่งจะทำ �ตอนไหนก็ ได้ อาจจะหลังจากพระภิกษุ
สามเณรฉั นเพลแล้ว หรื อจะนิมนต์พระมาสวดมนต์ ฉันเพล
ที่ บ้าน แล้วบั งสุกุลก็ ได้ หรืออาจจะนิมนต์พระไปยั งสถานที่
เก็ บหรื อบรรจุอั ฐิ การสรงน้ำ�พระ อาจจะสรงน้ำ�พระภิกษุ
สามเณร หรือสรงน้ำ�พระพุทธรูปก็ ได้ การปล่อยนก ปล่อยปลา
เป็ นการทำ�บุญทำ�ทานอีกรูปแบบหนึ่ ง โดยปล่อยให้ ไปสู่อิ สระ
การรดน้ำ �ผู้ ใหญ่ หรือการรดน้ำ �ขอพร เป็ นการแสดงความ
เคารพต่ อผู้ ใหญ่ ของครอบครัว หรื อผู้ ใหญ่ ที่เคารพนับถื อ
การรดน้ำ �ผู้ ใหญ่อาจจะรดน้ำ�หรือรดเฉพาะที่ฝ่ามื อก็ได้ ดังนั้น
จึ งควรมีผ้านุ่ งห่มไปมอบให้ ด้วย เพื่อจะได้ ผลัดเปลี่ยนหลัง
จากเสร็ จสิ้นพิ ธีแล้ ว การเล่นรดน้ำ� หลั งจากเสร็ จพิธี การ
ต่างๆ แล้ ว เป็นการเล่นรดน้ำ �เพื่อเชื่อมความสัมพั นธ์ระหว่าง
ญาติ มิตร โดยการใช้น้ำ�สะอาดผสมน้ำ�อบหรื อน้ำ�หอม หรือจะ
ใช้ น้ำ�อบก็ ได้ รดกันเบาๆ ด้วยความสุภาพ การเล่นรื่นเริงต่างๆ
เช่ น เข้ าทรงแม่ศรี การละเล่นสะบ้า เล่นลูกข่าง เล่ นเพลง
พิ ษฐาน (อธิษฐาน) ทั้ งนี้ ประเพณีสงกรานต์อาจมีความแตกต่าง
กั นบ้างขึ้นอยู่กับการยึดถือปฏิบัติของท้องถิ่นนั้น ๆ
นอกจากประเพณี สงกรานต์แล้ว ยั งมีวันที่ สำ�คัญต่ อ
คนไทยอี กสองวันด้วยกั น คือ วันผู้ สูงอายุแห่งชาติและวั น
ครอบครัว
วั นผู้สูงอายุแห่งชาติ เป็นวันสำ�หรับผู้สูงอายุ ที่มีอายุ
ตั้งแต่ ๖๐ ปีขึ้นไป เนื่องจากในปี พ.ศ. ๒๕๒๕ ได้มีการจัดประชุม
สมัชชาโลกว่าด้วยผู้สูงอายุ ณ กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย ได้
พิ จารณาประเด็นสำ �คัญเกี่ยวกับผู้สูงอายุไว้ ๓ ประการ คือ ด้าน
มนุษยธรรม ด้านการพัฒนา และด้านการศึกษา ต่อมาองค์ การ
อนามัยโลกได้ กำ�หนดให้เป็ นปีรณรงค์ เพื่อส่งเสริ มสุขภาพผู้ สูง
อายุ ส่งผลให้คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๒๕
อนุ มัติให้วันที่ ๑๓ เมษายน ของทุกปีเป็นวั นผู้สูงอายุแห่ งชาติ
โดยกำ �หนดนโยบายเกี่ ยวกับผู้ สูงอายุทั้งด้ านสุขภาพอนามั ย
ร้อยเรื่ องวันสำ�คัญ
สิริวิภา ขุนเอม...เรื่อง