Page 22 - june53

๒๐
เมื่อเราอ่ านวรรณคดี เราต้ องทำ�ความเข้ าใจกับ
คำ�ในวรรณคดี ซึ่งอาจเป็นโบราณิกศัพท์ คำ�ภาษาท้องถิ่น
คำ�ประดิษฐ์ที่กวีสร้างขึ้น และคำ�ภาษาต่างประเทศ เช่ น บาลี
สันสกฤต เขมร ทมิฬ ฯลฯ ในที่นี้ จะยกตัวอย่างบางส่ วน
ให้เห็นว่า คำ�บางคำ �มีความหมายต่างกับคำ�ที่ ใช้ ในปัจจุ บัน
และคำ�บางคำ �กวีใช้ ในความหมายต่างกับความหมายที่รับรู้
กันอยู่ทั่ วไป
หื่น หมายความว่า มีความอยากอย่างแรงกล้ า
ในวรรณคดีมักใช้คำ �นี้ในความหมายถึงความกระตื อรือร้นที่
จะออกรบทำ�สงครามอย่างกล้าหาญ มีความห้าวหาญฮึกเหิม
ดังปรากฏในบทโคลงยวนพ่าย วรรณกรรมสมัยอยุธยา ว่า
พลหลวงหลายคอบค้ำ� คับทาง ท่งแฮ
ขุนดาบขุ นเรือหาญ หื่นด้าว
ขนัดพลชนตาง ง่าอยู่ อย่ายแฮ
หันหอกขอเงื้อง้าว ง่าตาวฯ
มีความหมายว่ากองทัพหลวง (ของสมเด็จพระบรม
ไตรโลกนาถ) มีไพร่พลมากมายเต็มทั่ วทั้งท้องทุ่ง นายทหาร
ที่ควบคุ มกองดาบและนายทหารที่ควบคุ มกองเรือ ซึ่ งมี
มากมายเต็มแผ่นดิน ล้วนห้าวหาญ และฮึกเหิมที่จะเข้ าต่อสู้
กับกองทั พของฝ่ายโยนก (ซึ่งพระเจ้าติโลกราชเป็นแม่ทัพ)
เหล่ าไพร่พลที่เนื่องแน่ นนี้ต่างเงื้อง่ าอาวุธทั้งหอก ดาบ
ขอ ง้าว มองเห็ นอยู่เรียงราย
ในลิลิตตะเลงพ่าย พระนิพนธ์ของสมเด็ จฯ กรมพระ
ปรมานุชิตชิโนรส ในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า
เจ้าอยู่หัวก็พรรณนาถึงความกล้าหาญ ฮึกเหิมของเหล่าทหาร
กองทัพสยามที่จะรบพุ่งทำ�สงครามกับพวกมอญ (พม่า) และ
เข่นฆ่ าให้ราบคาบ ดังนี้
พลไกรล้วนกลั่นกล้า กลางสมร
อาจจักห้ำ�หั่นมอญ ขาดเกล้า
แสนญาพลากร ต่างหื่น หาญเฮย
คอยจักโรมจักเร้า จักร้าราญเขญฯ
ในปัจจุ บั น คำ�ว่ า หื่น กลับถู กใช้ ในความหมาย
เชิงลบถึงความกระหายในความใคร่ อย่างรุนแรงจนแทบ
ไม่อาจระงั บได้ มักใช้ ในกรณี ที่มีการทำ �ร้ายทางเพศหรื อ
ก่ออาชญากรรมทางเพศ เราจะพบคำ �นี้ในข่ าวและใน
วรรณกรรมร่วมสมัย คำ �ว่า หื่น ในความหมายทางบวกที่
แสดงถึ งความลิงโลดใจ ความหาญกล้ าในการต่อสู้แทบไม่ มี
ใช้แล้ว นอกจากในร้อยกรอง โดยใช้คำ�ว่า หื่ นหาญ เพื่อเน้น
ว่ าหมายถึงความกล้าหาญ
แกล้ ง ในปัจจุ บันคำ�นี้หมายความว่า รังแก ทำ�ให้
รำ�คาญ เดือดร้อน เช่น ต้นชอบ แกล้งน้อง, เสแสร้ง ทำ�
เล่ น ๆ ไม่เอาจริง เช่น ต้นแกล้งทำ�เป็ นป่วย จะได้ไม่ต้องไป
โรงเรี ยน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานให้ความหมายที่
๓ ไว้ด้วยว่า “จงใจทำ� พูดหรือแสดงอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง
เพื่ อให้เขาเสียหาย อาย เดือดร้อน ขั ดข้อง เข้าใจผิด เป็ นต้น
เช่น ข้าพเจ้าไม่ได้ทำ�ผิดเลย แต่เขาแกล้งมาใส่ร้าย” ผู้เขียน
บทความเห็ นว่าสำ�นวน แกล้ งใส่ร้าย หรื อแกล้งมาใส่ร้าย
น่ าจะหมายความว่า รังแกอี กฝ่ายหนึ่งโดยพูดจาให้ร้ายว่า
ฝ่ ายนั้ นพูด หรือทำ �ไม่ดี อันทำ�ให้ผู้ อื่นเข้าใจผิด ซึ่งมี นัย
ความหมายว่ าตั้งใจกระทำ�เช่นนั้น
ส่วนคำ�ว่า แกล้ง ซึ่งเป็นศัพท์ โบราณที่ใช้ ในวรรณคดี
มี ความหมายอย่างเดียวว่ าจงใจ หรือตั้งใจ ตรงข้ ามกับคำ �ว่า
แสร้ ง หมายถึง หลอก หรือ ทำ�ให้เข้าใจผิด ตัวอย่างคำ�ว่า
แกล้ ง ในบทโคลงในทวาทศมาส มีดังนี้
การกลอนนี้ตั้งอาทิ กวี หนึ่งนา
เยาวราชสามนต์ ไตร แผ่นหล้ า
ขุนพรหมมนตรีศรี กวีราช
สารประเสริฐฦๅช้ า ช่วยแกล้งเกลากลอน
โคลงบทนี้บ่ งบอกชื่อกวีผู้แต่งโคลงทวาทศมาส ซึ่ง
เป็นวรรณคดีในสมัยอยุธยาตอนต้น แต่ข้อสันนิษฐานเกี่ยวกับ
ผู้แต่งยังไม่ยุติ บ้างก็ว่าเป็นพระนิพนธ์ของสมเด็จพระยุพราช
โดยมี ขุนพรหมมนตรี ขุนศรีกวีราช และขุนสารประเสริฐ
เป็ นกวีช่วยขั ดเกลาด้วยความตั้งอกตั้งใจ บ้างก็ ว่ากวี ทั้ง
สามนี้ตั้ งใจแต่งถวายสมเด็ จพระยุพราช ส่วนจะเป็นสมเด็จ
พระยุ พราชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถหรือสมัยใดนั้นก็
ยังเป็ นปัญหาในการตีความต่อไปเช่นกัน อย่างไรก็ตาม คำ�ว่า
แกล้ง ในที่ นี้มีความหมายว่าตั้งใจ กวีตั้งใจแต่งบทกวี เรื่องนี้
อย่างประณี ต พิถีพิถัน
วัฒนธรรมภาษา