Page 30 - july53

๒๘
แม้ว่ าวิทยาการทางการแพทย์แผนปัจจุ บันจะเจริญ
รุดหน้าไปไกล ทำ�ให้ โรคภัยไข้เจ็บที่ ในอดี ตไม่อาจรักษาให้
หายได้ ก็กลับกลายเป็นโรคที่แพทย์สามารถรั กษาเยียวยา
จนผู้ป่วยกลับมาเป็นปกติได้ ด้วยความทันสมัยของเครื่องมือ
เวชภัณฑ์และเทคนิคทางการแพทย์ แต่ ถึงกระนั้นก็ ตาม
วิธีการรักษาด้วยไสยศาสตร์และพิธีกรรมทางศาสนาซึ่งเป็น
ความเชื่อของชาวบ้านในบางท้องถิ่น ก็ยังคงเป็นทางเลือก
ในการรักษาผู้ป่วย โดยมี ความเชื่อว่าอำ �นาจเหนือธรรมชาติ
สามารถรักษาอาการเจ็บป่วยให้ หายได้
ภาคอี สานเป็นดิ นแดนหนึ่งที่มี คติ ความเชื่ อและ
พิธี กรรมอันเป็นเอกลักษณ์ของตนเองอยู่มากมาย หนึ่งในนั้น
ก็คือวิธีการรั กษาอาการเจ็บป่ วยโดยผ่านพิ ธีกรรมที่เรี ยกว่า
“ลำ�ผีฟ้ า” หรื อหมอลำ�ส่อง การรั กษาด้วยการลำ�ผีฟ้ามีอยู่
๒ สาเหตุ คือ รั กษาด้วยลำ�ทรงแล้วไม่หาย (ที่มาของผีทรง
ละผีฟ้าแตกต่างกัน หมอลำ �ผีฟ้ามาจากที่สูงกว่า จากชั้น
๙ แต่ผีทรงมาจากชั้น ๕) ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะเลือกหมอลำ�
ผีฟ้าเป็นการรั กษาหลังสุด หลังจากที่หมอรักษาด้วยวิธีอื่นๆ
แล้ว) ผีต่าง ๆ ไม่ยอมยกโทษให้หรือผีมีความแก่กล้าเกินไป
ไม่ยอมรับการขอขมา จำ�เป็นต้องเชิญผีฟ้าลงมาช่วยรักษา
เยียวยา เพราะผี ฟ้ามีอิ ทธิฤทธิ์มากกว่า เป็ นผีที่ กำ�หนด
ชะตาชีวิตมนุ ษย์และอยู่เหนือกว่าผีทั้งปวง อีกอย่างหนึ่งเมื่อ
ลำ�ส่อง (การดูหมอเพื่อการวิ นิจฉั ยปัญหาของชาวอี สาน)
ดูแล้วปรากฏว่าอาการเจ็บป่ วยนั้นเป็นการผิดต่ อผีฟ้า ไม่ใช่ผี
ในโลกมนุษย์ ก็จะเข้าทรงอัญเชิญผี ฟ้าลงมารักษา การรั กษา
ด้วยลำ�ผีฟ้าจึงแก่กล้ากว่าลำ�ทรง นอกจากนี้การลำ�ผีฟ้ารั กษา
ยังมีข้อห้ าม (ขะลำ�) มากมาย เช่ น ห้ามใครยืมของในบ้าน
ห้ามใครมาขอสิ่งของ ห้ามผู้ชายมาข้ องแวะแตะต้องคนไข้
และอื่น ๆ อีกหลายอย่าง
ความเชื่อที่เกี่ ยวข้องกับสาเหตุที่ทำ�ให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บ
และสาเหตุที่ ทำ �ให้ เกิ ดโรคภั ยไข้ เจ็ บนั้ นเกี่ ยวข้ องกั บ
สาเหตุ ๒ ประการ คือ สาเหตุที่ เกิดตามธรรมชาติ เช่น
ภู มิ อากาศทำ�ให้เกิดโรคภัยไข้ เจ็ บ ส่วนสาเหตุที่ เกิดจาก
อำ�นาจเหนือภัยธรรมชาตินั้น มีหลายประเภท เช่น การถูกผีทำ�
การถูกคนทำ�ด้ วยวิธี ทางคาถาอาคม ชะตา กฎแห่งกรรม
และการผิดขนบธรรมเนียมประเพณี ฯลฯ ซึ่งต่างก็จะทำ�ให้
เกิดโรคภั ยไข้เจ็ บความเชื่อของชาวบ้ านเมื่ อมีเหตุ เหล่ านี้
ผู้ป่วยต้องหาวิธีการรักษา ชาวอีสานเชื่อว่า “ผีฟ้า” จะสามารถ
บั นดาลทุกสิ่งได้ แม้แต่ การเกิดการตายของมนุษย์ ตลอดจน
เป็นผู้ กำ�หนดโชคชะตาของมนุ ษย์ และเชื่อว่าผีบรรพชนกับ
ผี ฟ้านั้นมีความสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่อง กล่าวคื อ เชื่อว่า
มนุ ษย์มีขวัญประจำ�ตัวอยู่ทุ กคน เมื่อตายลงขวัญจะออกจาก
ร่างไปพบบรรพชนและจะเดินทางไปยังเมื องฟ้าเพื่อไหว้ผีฟ้า
การรั กษาด้ วยการลำ �ผี ฟ้ าจะประกอบไปด้ วย
หัวหน้ าคณะ (ครูบา) เป็ นผู้ที่ได้ รับการครอบครู มาแล้ว
การลำ �ทรงและลำ�ผี ฟ้าจะมี การสืบทอดกั นเป็นช่วง เมื่อ
หั วหน้าคณะคนก่อนมี อายุมากไม่สะดวกต่อการไปมา ก็ จะ
ทำ �พิธีครอบครูมอบหน้าที่ให้ศิษย์เอกที่ถือว่าฉลาดหลักแหลม
ที่ สุดดำ�เนินการต่อจากหัวหน้าคนเก่า เป็ นการมอบตำ�แหน่ง
หั วหน้าให้โดยการจัดทำ�หิ้งบูชาไว้ ที่บ้านแล้วอัญเชิญผีต่ าง ๆ
จึ งต้องเรียกว่า “อ้ายพี่” เช่น อ้ายพี่คำ�ผิว อ้ายพี่ สีทน เป็ นต้น
หมอลำ �ผีฟ้าจะเป็นผู้นับถื ออย่างเคร่ งครัดและปฏิ บัติ ตาม
ศี ล ๕ ทุกข้อ ชาวคณะ ถือเป็นบริวารที่มีประสบการณ์สูงร่วม
เดินทางไปรักษาคนไข้ด้วยประมาณ ๒ – ๔ คน บริ วารที่รับใช้
ใกล้ชิดที่ จะถูกเรี ยกให้เป็นหัวหน้าคนต่อไปก็อยู่ในจำ�นวนนี้
ชาวคณะเหล่ านี้จะช่วยกันลำ �เชิญผีเมื่อผี เข้าเทียมหัวหน้า
แล้ วก็ จะเป็นคนถามไถ่ ผี ต่าง ๆ นานาซึ่งแต่ ละคนจะมี
ผี ประจำ�ตัว เช่น สีทน มโนราห์ ท้ าวคำ�ผิด เป็นต้ น และ
หมอแคน บางทีเรียกว่า หมอม้า เป็นผู้ขับม้า ม้าก็ คือ เหล้า
ม้ าขาวคือเหล้าขาว ม้าแดงคือเหล้าแม่โขง ม้ านิลก็คือ เบียร์
สิ่ งสำ�คั ญอีกส่ วนหนึ่งในการลำ�ผีฟ้านอกเหนื อจาก
ผู้ ที่ทำ�การรักษาแล้วก็คื อ คาย เครื่องบูชาสำ�หรับหมอลำ�
ผี ฟ้า โดยจั ดเครื่องบูชาต่างๆ ใส่ ถาดไว้ดังนี้
ทอง ไพศาล...เรียบเรียง