Page 23 - Jan53

ทรงถวายผ้ าพระกฐินด้วยพระองค์ เอง หรือเป็ นกฐิน
พระราชทานก็ ตาม วงปี่ พาทย์ จะต้ องบรรเลงอยู่
ณ บริเวณใกล้พระอุ โบสถแล้วแต่วัดใดจะมี สถานที่
ใดเหมาะสมตรงไหน การบรรเลงก็ จะบรรเลงเมื่ อ
พระมหากษั ตริ ย์ เสด็ จพระราชดำ � เนิ นถึ งบริ เวณ
พระอุโบสถหรื อถ้าเป็นกฐินพระราชทานก็เมื่ อประธาน
ของงานผู้ ได้รับพระราชทานผ้ากระกฐิ นนั้นมาถึงบริเวณ
อุโบสถ ถ้าวัดใดพระมหากษัตริย์เสด็จพระราชดำ�เนินโดย
กระบวนพยุหยาตรา ดนตรีที่บรรเลงประกอบในขบวน
พยุหยาตรานั้น ก็คือวงกลองชนะ ซึ่งมีปี่ชวา เป่าดำ�เนิน
ทำ�นอง มีเปิ งมางตีท้าและกลองชนะตีรับเป็นระยะๆ ไป
จนตลอดทางกั บมีแตรสังข์ คอยเป่าเมื่อถึงหนทางที่เลี้ยว
หรื อแยกสำ�คั ญอย่างหนึ่ง จนถึ งบริเวณวัด ถ้าเสด็จ
พระราชดำ�เนินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารคก็ จะ
มี เรือจัดเป็นขบวนริ้วพยุหยาตรา
ในขบวนเรื อนี้จะมีเรืออยู่ ๒ ลำ� ลำ�หนึ่ งเรียกว่า
เรือกลองใน อีกลำ�หนึ่งเรียกว่า เรือกลองนอก คำ�ว่า
เรือกลองนี้ คือเรือที่มีวงปี่ชวา กลองแขก บรรเลงอยู่ใน
ลำ �เรือนั้น เมื่อเวลาขบวนพยุหยาตราเคลื่ อนมาในลำ�น้ำ�
กลองแขกปี่ ชวาก็จะบรรเลงเพลงสะระหม่ าตลอดทาง
ทั้งในเรือกลองในและกลองนอก จนถึงท่าที่เรือพระที่นั่ง
จะเข้าเทียบท่าสนิทจึงหยุ ดและเมื่อเสด็จพระราชดำ�เนิน
ขึ้นวั ดแล้ว ก็เป็ นหน้าที่ของวงปี่พาทย์ที่บรรเลงอยู่ ณ
พระอุโบสถ
ในการบรรเลงปี่พาทย์ ในการพระราชพิธีถวายผ้า
พระกฐินนี้ มีวงแตรสังข์ของแผนกพระราชพิธีบรรเลง
อยู่ เป็นคู่กันด้วย เมื่อพระบาทสมเด็ จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จ
พระราชดำ�เนิ นใกล้จะเข้าบริเวณพระอุโบสถ แตรสังข์ก็
จะเริ่มเป่าขึ้นแล้วปี่พาทย์ก็จะเริ่มบรรเลงต่อด้วยเพลงช้า
จนกว่าจะทรงกราบพระพุทธรู ป และประทับเรี ยบร้อยจึง
หยุด
การที่จะเริ่ มบรรเลงหรือจะหยุดนี้ สำ�หรับงาน
พระราชทานผ้ าพระกฐินมีกรณีพิ เศษอยู่อย่างหนึ่ง คือ
มี เจ้าหน้าที่ของสั งฆการีคอยตีระฆังเป็นสัญญาณ เมื่ อ
เสด็จถึ งและประทับพระที่นั่งเรียบร้ อยแล้ว เจ้าหน้าที่
สั งฆการี จะตีระฆังครั้งหนึ่งปี่ พาทย์ก็ จะต้องหยุดอย่าง
เด็ ดขาด โดยไม่ ต้องระวั งอั นใดทั้ งสิ้ น คื อจะหยุด
อย่างพร้อมกั นเมื่อสิ้นสุดเสียงระฆัง ต่อมาเมื่อทรงจุ ด
ธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย ก่อนที่จะทรงรับสั่งถวายผ้ า
พระกฐินเจ้าหน้ าที่สังฆการี ก็จะตีระฆังสัญญาณครั้งหนึ่ง
ปี่พาทย์ ก็จะบรรเลงเพลงสาธุ การไปจนกว่าเจ้าหน้าที่
สังฆการีจะตีสัญญาณอีกครั้งหนึ่ง ปี่พาทย์ก็จะหยุดอย่าง
เด็ดขาดพร้อมกับเสียงระฆังสุดท้าย เมื่อได้ถวายผ้าพระกฐิน
และอัฎฐบริขารแก่พระภิ กษุสงฆ์ เสร็จเรียบร้อยแล้วและ
พระสงฆ์ ได้ถวายอดิเรดและถวายพระพรลาแล้ว เมื่อ
จะเสด็จกลับเจ้ าหน้าที่สั งฆการีจึงตีระฆังอีกครั้ งหนึ่งปี่
พาทย์ก็จะบรรเลงเพลงกราวรำ � เมื่อเสด็ จออกพ้นจาก
บริเวณพระอุโบสถ ไปถึ งระยะพอสมควรแล้ว ปี่พาทย์
ถึงจะหยุด ในการหยุดครั้ งหลังนี้สังฆการี ไม่ต้องตีระฆัง
วงปี่พาทย์จะต้องพิจารณาเอาเองว่ าสมควรจะหยุดเมื่อ
เสด็จไปถึงเพี ยงใดแค่ไหน
นี่เป็ นวิธีบรรเลงปี่ พาทย์ ประกอบพระราชพิ ธี
ถวายผ้าพระกฐินแม้จะเป็นกฐินพระราชทาน คือกฐินที่
โปรดเกล้าฯ พระราชทานผ้าพระกฐินให้ผู้ ใดผู้หนึ่งไป
ทอดแทนพระองค์ การบรรเลงปี่พาทย์ก็ จะเป็นไปโดย
นัยเดี ยวกันนี้ คือเมื่อประธานผู้ได้ รับพระราชทานผ้ า
พระกฐินเข้าสู่ พระอุโบสถ พอใกล้บริเวณพระอุโบสถก็จะ
เริ่มบรรเลงเพลงช้า และเมื่อจุดธูปเทียนก็บรรเลงเพลง
สาธุการ และเมื่อกลับจากพระอุโบสถก็บรรเลงเพลง
กราวรำ�และการหยุดก็จะเป็ นไปในแนวทางเดียวกัน คือ
มีเจ้าหน้าที่สั งฆการีคอยตีระฆังเป็นสัญญาณซึ่งถื อว่าเป็น
วิธีปฏิบัติที่แปลกกว่าในงานพระราชพิธีอื่นๆ และสำ�หรับ
๒๑