Page 35 - aug53

๓๓
ชาวบ้านไปไร่ไปนา เก็บผัก หักฟืน สัตว์ เลี้ยงเหล่านี้จะเดินตาม
คนเข้าหมู่บ้าน ซึ่งได้ยินแต่เสียงกระดึงหรือกระดิ่ง แต่ไม่เห็นตัวตน
ชาวบ้านจึงเรียกผีขน เพราะมีขนรุ่มร่าม น่ากลัวหรื อเรียกผีขนอีก
ในหนึ่งว่า ผีขนน้ำ� เพราะสัตว์เหล่านี้ขึ้นมาจากน้ำ�และถ้ามีการเล่ น
ผีขนครั้งใด ฝนก็จะตกลงมาทุกครั้ง
จุดมุ่งหมายของการเล่นผีขนน้ำ �
๑. เพื่ อเล่นถวายแก่ เจ้าปู่ได้ ชม เป็นการขอความอุดม
สมบูรณ์ อยู่ดี มีสุขของชาวบ้าน
๒. เพื่อเล่นประกอบในบุญเดือนหกของบ้านนาซ่าว
๓. เพื่อรำ�ลึกถึงบุญคุณของสัตว์เลี้ยงวัว ควาย ที่ ทำ�
คุณประโยชน์แก่ชาวบ้าน
๔. เพื่อขอฟ้ าขอฝนให้ถูกต้องตามฤดูกาล
วิธีการเล่นผีขนน้ำ �
การเล่นผีขน จะเล่นกันเฉพาะผู้ ชายเท่านั้น ส่วนผู้หญิงจะ
ร่วมขบวนฟ้ อนรำ� เพราะการเล่นผีขนต้องสวมชุดผี ขนจากเสื่อ
หรือผ้าเก่า ๆ และใส่หัวผีขน ซึ่งทำ�จากไม้ แกะสลักจากไม้งิ้ว หรือ
ไม้สักบรรณ แต้มแต่งหน้าผีขน ให้น่ากลัว และบางตัวจะเขียน
ปากอมยิ้ม เหมือนมีความเมตตาปราณี เพราะเชื่อว่าเป็นผีสัตว์เลี้ยง
ที่ไม่ดุ ร้าย
ท่าเต้น
การเล่นผีขนน้ำ� มีท่าเต้ นรำ� ดังนี้
๑. ท่าออกเหล่าเต้นหมู่
๒. ท่าแมบน้ำ�ส่ำ�ตม
๓. ท่าเข้าศอกตอกแหล่ง
๔. ท่าคอบเจ้า
๕. ท่าเล่นบุ ญชมชื่น
๖. ท่าขอฟ้าขอฝน
๗. ท่าลาเลิก
การจัดงานบุญเดือนหกประจำ�ปี
วันแรก เรียกว่า วันโฮม ชาวบ้านจะไปรวมกันที่ ศาล
เจ้าปู่เพื่อไปรวมกันแห่ขบวนเข้าไปยัง วัดโพธิ์ศรี ขบวนแห่ นั้น
ประกอบด้วย ร่ างทรงของเจ้าปู่ จิรมาณพ ร่างทรงเจ้าปู่ ผ่าน
พิภพ จ้ำ� นางแต่ง ผีขน และชาวบ้ านจากคุ้มต่ างๆ ในหมู่บ้าน
เดินแห่เป็นขบวนไปรอบหมู่บ้าน ตีฆ้อง ตีกลอง ปรบมือ ร้ องรำ�
ทำ�เพลงกันอย่างสนุกสนาน เดิ นไปยังวัดโพธิ์ศรี เมื่อเดิ นถึงวัด
ขบวนแห่ก็จะเดินรอบโบสถ์ 3 รอบ เสร็ จแล้วนำ�ดอกไม้ ไปบูชา
ที่ผาม (ประรำ�พิธี) ที่ชาวบ้านจั ดเตรียมไว้ พร้อมบูชาบวงสรวง
ผีปู่ย่า เป็ นเสร็จพิธี
วันที่ สอง คือวันงาน เริ่มพิธีงานตั้ งแต่เช้ามืด จะมีพิธี
บวงสรวงผี เจ้าปู่ที่ศาลของหมู่บ้าน เมื่อเสร็ จพิธี แล้วจะมีการ
อัญเชิญพระอุปคุต พร้อมบั้ งไฟ 5 ลูก แห่เข้าไปยังวัดโพธิ์ศรี
ขณะที่แห่ก็มีการตี ฆ้อง ร้องรำ�ทำ�เพลงไปด้วย เมื่อไปถึงบริเวณ
วัดก็แห่รอบโบสถ์ 3 รอบ แล้วเชิญพระอุปคุตไปไว้ที่หออุปคุ ต
ความเชื่อเรื่องแห่อุปคุ ตนี้มีความเชื่อต่อกันมาว่ า เพื่อให้พระ
อุปคุ ตมาปกปักรักษาชาวบ้านและประชาชนที่มาเที่ยวชมงาน
ไม่ให้เกิดภัยอันตรายต่างๆ ตอนเช้าจะมีประชาชนจากที่ต่างๆ มา
เที่ยวชมงานอย่างมากมาย
วันที่สาม คือวันสุดท้าย ตอนเช้าจะมี การทำ�บุญตักบาตร
ที่วัด และถวายอาหารแก่ พระภิกษุสงฆ์ มีการแสดงพระธรรม
เทศนาให้ศีลแก่ชาวบ้าน ช่วงบ่ายก็จะมีการแห่รวบรวมจตุ ปัจจัย
เข้าไปถวายพระที่วัด จนถึ งเวลาเป็นเสร็จพิธีบุ ญประจำ�ปีของ
หมู่บ้ าน รอปีหน้ าก็จะมาร่วมกันจัดงานอีก
เครื่องดนตรีประกอบการเล่น
เครื่องดนตรีที่ใช้ตีประกอบจั งหวะ จะมีกลองสองหน้า
กะลอ กระดิ่ ง กระดึง หรื อขะเห รบ แคน การละเล่ น
ผีขนน้ำ� ของบ้านนาซ่าว อำ�เภอเชี ยงคาน มีประวัติความเป็นมา
ที่ ชัดเจน และเล่นกั นทุก ๆ ปี ระหว่างวันแรม ๑-๓ ค่ำ�
ของเดื อนหก ชาวบ้านจะจั ด
ทำ �บุญประเพณีที่ยิ่งใหญ่ เป็ น
งานบุญประจำ�ปีและมีการเล่ น
ผี ขนน้ำ� ของแต่ ละหมู่ บ้าน
เข้ าร่ วมเล่ นบุ ญอย่ างใหญ่
โต ปัจจุบั นมีศูนย์ วัฒนธรรม
ผีขนน้ำ�อยู่ที่โรงเรียนบ้านนาซ่ าว
อำ�เภอเชียงคาน จังหวัดเลย