Page 9 - sep52

วารสารวัฒนธรรมไทย
ข้อมูลอ้างอิงจากหนังสือวันและประเพณีสำคัญ
โดย...ศิริวรรณ คุ้มโห้และวิกิพีเดีย
ข้าวมธุปายาส คือ ข้าวที่หุ งเจือด้ วยน้ำนมและน้ำผึ้ง
มีตำนานเล่ าว่ า นางสุชาดาลู กสาวเศรษฐีปรุงขึ้ นเป็นอาหาร
เพื่อแก้บน ต่อมานางได้เห็นพระพุ ทธเจ้าเมื่อเสวยพระชาติเป็น
พระโพธิสัตว์ประทั บใต้ต้นไทร ก็เข้ าใจว่าพระองค์ เป็นเทพยดา
จึงนำอาหารนั้นไปถวาย พระโพธิ สัตว์ จึงได้เสวยข้ าวมธุปายาส
เป็นอาหารมื้อสุดท้ ายก่อนจะตรัสรู้เป็นพระพุ ทธเจ้า จึงเชื่อกั นว่า
ข้าวมธุ ปายาสเป็ นอาหารวิ เศษ ผู้ ใดมี วาสนาได้กิ นแล้วจะมี
ร่างกายแข็งแรง ปราศจากโรคภัย และเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต
ข้าวทิ พย์ ประกอบด้ วยเครื่ องปรุ งถึ ง ๑๐๘ ชนิ ด
หากทำแบบโบราณ แต่ ในปั จจุบั นประกอบด้ วย น้ำนมข้ าว
เนย น้ำอ้อย น้ำผึ้ ง น้ำตาล นม ถั่ว งา และข้าวเม่า (๙ ชนิด) ซึ่ง
การกวนแต่ละครั้งจะต้ องใช้สาวพรหมจารีย์กวน ฟืนที่ใช้ ต้องเป็น
ไม้ชั ยพฤกษ์หรือไม้ พุทราเท่ านั้น ส่วนไฟก็ต้ องเกิดจากแดดผ่าน
แว่นขยายที่เรียกว่า “สุริ ยกานต์”
นอกจากนี้ การทำบุญตักบาตรในวั นสารทไทยยังเป็น
ประเพณีที่แตกต่างจากประเพณีอื่น ๆ ด้ วย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับแต่ละ
ท้องถิ่น อาทิ การตั กบาตรขนมกระยาสารท ซึ่งส่ วนใหญ่จะมีใน
ทุกท้องถิ่นของประเทศไทย และการตักบาตรน้ำผึ้ ง ซึ่งเป็นที่นิ ยม
ในบางท้ องถิ่นเท่ านั้ น ส่ วนใหญ่มั กเป็ นชาวไทยมอญที่นิ ยม
การตักบาตรน้ ำผึ้ง
เนื่องในเทศกาลวันสารทไทย สำนักงานคณะกรรมการ
วัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวั ฒนธรรม ขอเชิญชวนพุ ทธศาสนิกชน
ร่วมกั นทำบุญตั กบาตร เพื่ออุทิศส่วนกุ ศลให้แก่ญาติผู้ ล่วงลั บไปแล้ว
เพื่อเป็นการสร้างบุญกุศลให้ แก่ตนเอง ถือเป็นการสืบทอดประเพณี
วัฒนธรรมที่ดีงามของไทยให้ คงอยู่สืบไป
จึงกลั บไปดู นาของตนก็พบว่าข้ าวสาลี ในนานั้ นมี ความเจริ ญ
งอกงามสมบูรณ์เป็นอย่างมาก ต่อมาเมื่อข้าวสาลีเจริญขึ้นจนเป็น
ข้าวเม่า จุ ลกาลก็นำไปถวายพระสงฆ์อี ก และได้ทำต่อมาอีกหลายครั้ ง
คือ เมื่อเก็ บเกี่ยวข้าว เมื่อทำเขน็ด เมื่อทำฟ่อน เมื่อขนไว้ในลาน
เมื่อนวดข้าว เมื่อรวมเมล็ ดข้าว เมื่อขนขึ้ นฉาง รวมทั้งหมด ๙ ครั้ง
แต่ข้ าวในนาของจุลกาลกลับอุดมสมบูรณ์ยิ่งขึ้นมิได้ ขาดหายไป
ต่อมาจุ ลกาลได้มาเกิดเป็นพระอั ญญาโกณฑัญญะ เมื่อพระพุทธเจ้า
ทรงประกาศศาสนาด้วยผลบุ ญแห่ งการถวายข้ าวแด่พระสงฆ์
ท่านอั ญญาโกณฑัญญะจึงเป็ นบุคคลแรกที่สำเร็จมรรคผลบรรลุ
ธรรมวิเศษก่อนคนทั้งปวง ตามที่ ได้ปรารถนาไว้ในแต่ชาติจุลกาล
ปั จจุบั นการทำบุ ญวั นสารทไทยนั้ น นอกจากเพื่ อ
ส่งเสริมขวั ญและกำลังใจของเกษตรกรผู้ ปลูกพืชธั ญญาหารแล้ว
บางแห่งเชื่อว่ าเป็นการทำบุญเพื่ออุ ทิ ศส่วนกุศลให้ แก่ผู้ที่ ล่วงลับ
ไปแล้ว หากทำบุ ญในวันนี้ จะได้รั บส่วนบุ ญเต็มที่ และมี โอกาส
หมดหนี้กรรมจะได้ไปเกิ ดหรือมีความสุข
สำหรับขนมที่ นิ ยมนำมาทำบุ ญวั นสารทไทยนั้ น
ประกอบด้วย
ขนมกระยาสารท ด้วยความเชื่ อที่ว่าถ้าไม่ ได้ใส่บาตร
ขนมกระยาสารทในวันสารทไทยแล้ ว ญาติผู้ ล่วงลั บจะไม่ได้ส่วนบุญ
ส่วนกุศลที่กระทำในวั นนั้น การทำขนมกระยาสารทประกอบด้วย
ข้าวตอก ข้ าวเม่า ถั่ว งา และน้ำตาล นำมากวนเข้าด้ วยกั น
เมื่อสุกแล้วนำมาปั้นเป็นก้ อนกลมหรือตัดเป็นแผ่นก็ ได้
ข้าวยาคู ทำจากเมล็ดข้าวอ่อน เป็ นเมล็ดข้าวที่มีเนื้ อข้าว
อยู่แล้วแต่ยังไม่ ถึงเวลาที่จะเก็ บเกี่ยว วิ ธีทำคื อให้นำข้าวอ่ อน
ทั้งรวงมาตำให้ เปลื อกแตกออก เนื้อข้ าวสี ขาวผสมกับสี เขี ยว
ของเปลือกข้ าวและก้านรวง ทำให้ได้ น้ำข้ าวสีเขี ยวอ่อนดูน่ ากิน
นำน้ำข้าวนี้ไปต้มไฟ และคอยคนไม่ให้ เป็นลู ก ใส่น้ ำตาลทราย
ให้ได้รสหวานอ่อน ๆ ก็จะได้ข้าวยาคู
ัฒ
ประเพณีกวนข้าทิพย์