Page 8 - may52

วารสารวัฒนธรรมไทย
ร้ อยเรื่องวันสำคัญ
เสด็จพระราชดำเนินไปทรงศึ กษาต่อ ณ มหาวิทยาลั ยโลซานน์ ประเทศ
สวิตเซอร์แลนด์ จนเมื่อทรงบรรลุนิ ติภาวะแล้ว จึงได้เสด็ จนิวัต
ประเทศไทย รัฐบาลไทยในขณะนั้นก็ ได้น้ อมเกล้าน้อมกระหม่อม
จัดงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกถวาย เมื่อวันที่ ๕ พฤษภาคม
พ.ศ. ๒๔๙๓ ปวงพสกนิกรชาวไทย จึงได้ถือเอาวันที่ ๕ พฤษภาคม
ของทุกปี เป็นวั นฉัตรมงคล ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หั ว
ทรงมีพระปฐมบรมราชโองการในพระราชพิ ธีบรมราชาภิเษก
นั้ นว่า “เราจะครองแผ่ นดิ นโดยธรรม เพื่ อประโยชน์สุ ข
แห่งมหาชนชาวสยาม”
การจัดพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษกนั้ น มีมาตั้งแต่
สมัยโบราณ ตามที่ปรากฏหลั กฐานในหลักศิลาจารึกพ่อขุ นราม-
คำแหงมหาราชว่ า “ในสมัยสุ โขทั ยมีพิ ธีต้ อนรั บประมุ ข
ของแผ่นดิ นอย่างมโหฬารตั้ งแต่ที่ พ่ อขุ นผาเมื องอภิ เษก
พ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นผู้ปกครองเมืองสุโขทัย”
ในสมัยอยุ ธยาก็ปรากฏหลักฐานตามพงศาวดารว่ า
“พระมหากษัตริย์ ในแผ่นดินอยุ ธยา เมื่อมีการเปลี่ ยนองค์
พระมหากษัตริ ย์ ทั่ วทั้งเมื องจั ดให้ มีพิ ธีเฉลิ มฉลองอย่าง
เอิกเกริกใหญ่โตไปทั่ วทั้งพระนคร”
ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็ จพระพุทธ-
ยอดฟ้าจุ ฬาโลกมหาราช ทรงสถาปนากรุงรั ตนโกสินทร์ขึ้ นเป็น
ราชธานี ก็มิได้ ทรงละทิ้งพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษก โปรดเกล้าฯ
ให้ ตั้งคณะกรรมการสอบพระราชพิธีพระบรมราชาภิ เษก ให้มี
ความถูกต้องตามระเบียบแบบแผน อี กทั้งทรงต้องการให้ยึดถือ
เป็นระเบียบแบบแผนในรั ชกาลต่อไป โดยมีระเบี ยบแบบแผน
ตามประเพณี ดั งนี้
๑. ขั้นเตรี ยมงานพระราชพิธี เริ่ มตั้ งแต่พิธีตั กน้ำ
และทำพิธีเสกน้ ำ ณ เจดียสถานสำคัญจากสถานที่ ตักน้ำ ก่อนที่
จะส่ งเข้ ามาทำพิ ธี ต่ อในพระนคร น้ ำที่ เสกนี้ใช้ สำหรั บ
ถวายอภิเษก และสรงมุรธาภิเษก (น้ ำรดพระเศียรในพระราชพิธี
บรมราชาภิเษก) โดยมีระเบียบกำหนดให้ใช้น้ ำจากแม่น้ำ ๕ สาย
ได้แก่ แม่น้ำคงคา ยมนา อิ รวดี มหิ และสรภู ในชมพูทวีป หรือ
ที่เรี ยกว่า “ปัญจมหานที” แต่เนื่องจากประเทศไทยอยู่ ห่างจาก
ชมพูทวีปมาก ไม่สะดวกในการเดินทาง จึงเปลี่ ยนมาใช้น้ ำจาก
แม่น้ำ ๑๘ แห่ง จากภายในพระราชอาณาจักรแทน นอกจากนี้
ยังมี พิธี จารึ กดวงพระราชสมภพในพระสุพรรณบั ฏ และ
แกะพระราชลัญจกร (ตราประจำรัชกาล)
นฉัตรมงคล หมายถึง พระราชพิธี ฉลองพระเศวตฉัตร
สิริราชกกุธภัณฑ์ พระแสงประจำรัชกาล ทำในวัน
ซึ่งตรงกับวั นบรมราชาภิ เษกเสวยราชสมบัติตาม
ราชประเพณี (ความหมายตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน
พ.ศ. ๒๕๒๕)
นอกจากตามความหมายดังกล่าวแล้ว วั นฉัตรมงคล
ยังเป็นวันที่ระลึ กพระราชพิธีบรมราชาภิ เษกเป็นพระมหากษัตริย์
รัชกาลที่ ๙ แห่งราชอาณาจั กรไทย โดยสมบู รณ์ กล่ าวคื อ
พระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่ หั วภูมิ พลอดุ ลยเดช ได้เสด็ จขึ้ น
เถลิ งถวั ลยราชสมบั ติ ต่ อจากสมเด็จพระบรมเชษฐาธิ ราช
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน
พ.ศ. ๒๔๘๙ ในเวลานั้นดำรงพระอิ สริ ยยศเป็น “สมเด็ จ
พระเจ้าอยู่หัวภู มิพลอดุ ลยเดช” เนื่ องจากในเวลานั้นยั งมิได้
ทรงผ่านพระราชพิ ธีบรมราชาภิ เษกนั่นเอง จากนั้ นพระองค์
วั
สิริวิภา…เรื่อง
๕ พฤษภาคม วันฉัตรมงคล