Basic HTML Version
วารสารวั
ฒนธรรมไทย
36
วิ
จั
ยทางวั
ฒนธรรม
รู
ปแบบและการสื่
อความหมายทางวั
ฒนธรรมของ
หนั
งบั
กตื้
อ
นอดี
ตสั
งคมชนบทในภาคอี
สานนั้
น แทบจะ
ถู
กตั
ดข าดออกจ า ก เ มื
อ ง หล ว ง ใ น เ รื่
อ ง ข อ ง
การพั
ฒนา ด้
วยเหตุ
นี้
ทำให้
สั
งคมในภาคอี
สานอยู่
กั
นแบบสั
งคมท้
องถิ่
นที่
ได้
รั
บการสื
บทอดมาจากทางฝั่
งลาว เช่
น
การร้
องหมอลำ เป็
นต้
น จากนั้
นต่
อมาก็
ได้
มี
การผสมผสานกั
นกั
บ
วั
ฒนธรรมของอิ
นเดี
ยในรู
ปของหนั
งตะลุ
งและได้
แปรรู
ปออกมา
เป็
นหนั
งประโมทั
ยหรื
อหนั
งบั
กตื้
อในภาคอี
สาน แต่
ว่
ารู
ปแบบของ
การแสดงและชื่
อตั
วละครจะมี
การปรั
บเปลี่
ยนไปตามสภาพ
แวดล้
อมของสั
งคมเพื่
อการสื่
อสารต่
อกั
น ซึ่
งก็
ได้
รั
บความนิ
ยม
จากชุ
มชนในท้
องถิ่
นอย่
างมาก
หนั
งบั
กตื้
อหรื
อหนั
งประโมทั
ย เป็
นศิ
ลปะการแสดงอี
ก
แขนงหนึ่
งที่
มี
ในสั
งคมชนบทของภาคอี
สานมาอย่
างยาวนาน
สามารถให้
ทั้
งความบั
นเทิ
งและเนื้
อหาที่
มี
คติ
ธรรมทำให้
ผู้
ชมชื่
น
ชอบ และถึ
งแม้
ว่
าสั
งคมไทยในปั
จจุ
บั
นจะมี
ศิ
ลปะการแสดงแบบ
ใหม่
ๆ เข้
ามา หนั
งบั
กตื้
อก็
ยั
งดำรงอยู่
ได้
ภายใต้
กระแสสั
งคมสมั
ย
ใหม่
อยู่
หลายคณะ โดยเฉพาะในเขตภาคอี
สานตอนล่
าง ได้
แก่
จั
งหวั
ดอุ
บลราชธานี
ศรี
สะเกษ ยโสธร และอำนาจเจริ
ญ จึ
งเป็
น
เรื่
องที่
น่
าสนใจที
เดี
ยวว่
าเพราะอะไรที่
ทำให้
หนั
งบั
กตื้
อดำรงอยู่
ได้
แล้
วได้
มี
การปรั
บเปลี่
ยนรู
ปแบบและการสื่
อความหมายอะไรให้
กั
บผู้
ชม
ใ
งานวิ
จั
ยเรื่
องนี้
จึ
งมี
วั
ตถุ
ประสงค์
เพื่
อศึ
กษาการสื่
อความ
หมายของหนั
งบั
กตื้
อที่
มี
ต่
อสั
งคมในปั
จจุ
บั
น ศึ
กษาผลสะท้
อนทาง
เศรษฐกิ
จ สั
งคมและวั
ฒนธรรมของหนั
งบั
กตื้
อ และศึ
กษาปั
จจั
ย
ทางเศรษฐกิ
จที่
มี
ผลต่
อการดำรงอยู่
ของหนั
งบั
กตื้
อในกระแส
สั
งคมปั
จจุ
บั
น โดยกำหนดขอบเขตของงานวิ
จั
ย ได้
แก่
พื้
นที่
ใน
จั
งหวั
ดอี
สานตอนล่
าง ๔ จั
งหวั
ด คื
อ อุ
บลราชธานี
ศรี
สะเกษ
ยโสธร และอำนาจเจริ
ญ ซึ่
งการวิ
จั
ยครั้
งนี้
เป็
นการวิ
จั
ยเชิ
ง
คุ
ณภาพ ต้
องใช้
ข้
อมู
ลจากการสำรวจ สั
มภาษณ์
และการสั
งเกต
การแสดงของคณะหนั
งบั
กตื้
อ
จากการวิ
จั
ยพบว่
า
การสื่
อความหมายของหนั
งบั
กตื้
อ
ต่
อสั
งคมปั
จจุ
บั
น
คื
อ ในทุ
กรู
ปแบบของหนั
งบั
กตื้
อทั้
งที่
เคยมี
ใน
อดี
ตและปั
จจุ
บั
นได้
สื่
อความหมายต่
อสั
งคมทั้
งในด้
านสาระและ
ความบั
นเทิ
ง เช่
น ด้
านคุ
ณธรรม ที่
เห็
นได้
จากการไหว้
ครู
ก่
อนมี
การแสดง คติ
คำสอนต่
าง ๆ ผ่
านทางบทพากย์
หรื
อบทเจรจาของ
ตั
วหนั
ง ด้
านความสั
มพั
นธ์
และความรั
บผิ
ดชอบต่
อกั
นด้
านสถานะ
ทางสั
งคมของคนอี
สานที่
ผ่
านมายั
งตั
วแสดงในเรื่
องที่
สะท้
อนให้
เห็
นสภาพทางสั
งคมในยุ
คนั้
น ด้
านภาษาที่
ใช้
ทำให้
เกิ
ดการเรี
ยนรู้
แก่
ผู้
ชม ด้
านคุ
ณค่
าและความสำคั
ญของการมี
ความรู้
ของคนใน
สั
งคม ด้
านวั
ฒนธรรมของหนั
งบั
กตื้
อที่
ปรากฏออกมาจากผู้
ที่
เกี่
ยวข้
องในคณะ ที่
ล้
วนแต่
เป็
นผู้
ที่
มี
ใจรั
กทุ่
มเทเพื่
อสื
บทอดศิ
ลปะ
สิ
งหา...เรื่
อง
ต่
อสั
งคมในเขตพื้
นที่
ชนบทอี
สานตอนล่
าง :
อุ
บลราชธานี
ศรี
สะเกษ ยโสธร และอำนาจเจริ
ญ