Page 40 - sep53

๓๘
วิจัยวัฒนธรรม
ดนตรีพื้นบ้าน “กาหลอ” เป็นดนตรีพื้นบ้านประเภท
เครื่องประโคมที่เก่ าแก่ของชาวใต้ โดยได้รับอิทธิพลมาจาก
วัฒนธรรมมลายู ตั้งแต่ ก่อนพุทธศตวรรษที่ ๑๓ ซึ่งชาวมลายู
ในสมัยนั้ นใช้กาหลอประโคมในงานศพ เพื่อน้อมวิ ญญาณ
ของผู้ตายสักการบูชาแก่ พระอิศวรหรือพระกาฬ และเป็น
เครื่องสื่อสารส่งข่าวการตายแก่ญาติมิตรด้วย ต่ อมาศาสนา
อิสลามได้เผยแพร่เข้ามาสู่ดินแดนแถบนี้ และตามหลัก
ศาสนาห้ามเก็บศพไว้ค้ างคืน ทำ�ให้กาหลอสู ญหายไปจาก
วัฒนธรรมมลายู คงเหลืออยู่แต่ ในวัฒนธรรมไทยภาคใต้
ดนตรีพื้นบ้าน “กาหลอ” เคยรุ่งโรจน์อยู่ทางภาคใต้
แถบจังหวั ดกระบี่ นครศรีธรรมราช ตรังและพัทลุง มานาน
นับร้อยปี และได้เผยแพร่ไปยังจังหวัดใกล้เคียงด้วย รวมถึง
จังหวัดยะลาก็เช่นกัน ปั จจุบันคณะกาหลอในจังหวัดยะลามี
เหลืออยู่เพียง ๑ แห่ง คือ ชุมชนบ้านยุโป อำ�เภอเมืองยะลา
จังหวัดยะลา และคณะดนตรีส่วนใหญ่จะเป็นผู้สูงอายุทุกคน
ส่วนความเชื่อที่คณะดนตรี กาหลอ มีต่อดนตรีพื้นบ้ านกาหลอ
นั้น คือ เป็นดนตรีที่นำ�วิญญาณของคนตายไปสู่สรวงสวรรค์
จึงเป็นดนตรีที่ใช้ประกอบพิธีกรรมในงานศพ โดยมีความเชื่อ
เกี่ยวข้องกั บเรื่องภูตผีปี ศาจและเสนียดจั ญไร เป็นความเชื่อ
ที่มีอำ�นาจเหนื อธรรมชาติและอำ�นาจนั้นอาจให้คุ ณหรือให้
โทษก็ ได้ คณะดนตรีกาหลอ จึงมี บริกรรมคาถาป้องกันสิ่ง
ชั่วร้ายเพื่อเอาชนะภูตผีปี ศาจและเสนียดจัญไร เช่น คาถา
กันเรื อน คาถากันตัว คาถาเข้าโรง–ออกโรง กั นโรง เป็นต้น
สำ�หรับข้อจำ�กั ดที่เป็นสาเหตุให้ดนตรี พื้นบ้านกาหลอ
กำ�ลังจะสูญหาย คือ ไม่ ได้มีการเล่นติ ดต่อกันมานานถึง ๒๐
ปีแล้ว เนื่องจากคณะดนตรี กาหลอคณะนี้ ไม่มีโอกาสหรือ
สถานที่ๆจะเล่น เพราะการจั ดงานศพในชุมชนบ้านยุโป ส่วน
ใหญ่จะจัดในวั ดประจำ�ตำ�บล คือ วัดยูปาราม (วั ดยุโป) แต่
เนื่องจากเจ้ าอาวาสวัดยูปาราม มีความเชื่อที่แตกต่ างกันกับ
คณะดนตรีพื้นบ้านกาหลอ จึ งไม่อนุญาตให้เล่นดนตรีชนิด
นี้ในวัด และอีกประการหนึ่งคือ ผู้ เล่นดนตรีพื้นบ้ านกาหลอ
ส่ วนใหญ่มีอายุ มากขึ้น นอกจากนี้ ผู้ เล่นดนตรีร่วมคณะ
บางคนย้ ายออกไปอาศัยนอกพื้นที่ จึงไม่สามารถเล่นเป็นวง
กาหลอได้
จากสาเหตุดั งกล่าว จึงเป็นที่มาของการศึกษาวิจัย
เรื่ องการสื บทอดดนตรี พื้ นบ้านกาหลอ จังหวั ดยะลา
ที่ กำ �ลั งจะสูญหายไป ซึ่ งการวิจั ยนี้ มีวั ตถุประสงค์ เพื่อ
ส่ งเสริ มกระบวนการทำ �งานแบบมี ส่ วนร่ วมระหว่ าง
วั ฒนธรรมจังหวัด สภาวัฒนธรรมจั งหวัด และชุมชนในการ
บริ หารจัดการวัฒนธรรมท้ องถิ่น และเพื่อศึ กษาถึงประวัติ
ความเป็ นมา คุ ณค่ าของดนตรีพื้ นบ้านที่ เป็ นมรดกทาง
วั ฒนธรรม ภูมิปั ญญาท้องถิ่นและภูมิ ปัญญาไทย นอกจากนี้
ยั งเป็ นการศึ กษาหาแนวทางการถ่ ายทอดภู มิ ปั ญญา
ท้ องถิ่ นดนตรี พื้ นบ้ านกาหลอให้คงอยู่ ต่ อไปด้ วย โดย
ใช้ วิ ธี วิ จั ยเชิ งคุณภาพจากการเก็ บรวบรวมข้ อมูลจาก
เอกสาร การสั มภาษณ์แบบเจาะลึกและการจัดเวทีเสวนา
จากกลุ่ มตั วอย่ างซึ่งเป็ นชาวบ้ านในชุ มชนตำ �บลยุ โป
จากหลากหลายสาขาอาชีพที่ รับรู้ เรื่องราวความเป็นมาของ
ดนตรีพื้นบ้ านกาหลอ และจากกลุ่มตั วอย่างที่เป็นวิทยากร
ภู มิปัญญาท้องถิ่นที่ มีความรู้ด้านดนตรีพื้นบ้านกาหลอด้วย
จากผลการวิ จั ยสรุปได้ ว่ า ดนตรี พื้นบ้ านกาหลอ
มี ความสำ �คัญต่ อชุ มชนบ้ านยุโป จั งหวัดยะลา เพราะ
นอกจากจะยั งคงเหลืออยู่ เพียงแห่ งเดียวในจั งหวัดยะลา
แล้ ว ชาวบ้านที่ ได้รับรู้ รั บฟังด้วยตนเอง หรือได้รับฟังผ่าน
ทางญาติ ผู้ ใหญ่ ต่างก็รู้กันดี ว่าดนตรีชนิดนี้ เป็นดนตรีชั้นสูง
ขุนเอม....เรื่อง